სასწავლო პროექტი „ბავშვთა უფლებები და მხატვრული ლიტერატურა“

 

სსიპ ქ. თბილისის №141 საჯარო სკოლაში

საქართვლოს ღვაწლმოსილი მასწავლებლის ეროვნული პრემიის ლაურეატმა, ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელმა, ქ-მა ნინო ჯალაღონიამ განახორციელა

 სასწავლო პროექტი

„ბავშვთა უფლებები და მხატვრული ლიტერატურა“

მასწავლებლისთვის განსაკუთრებული სიხარულია როდესაც მისი იდეის გაზიარება ხდება სხვა, ახალ სასკოლო სივრცეში, და ახალი სახით იბადება. სწორედ ასეთი მნიშვნელოვანი სიახლე მინდა გაგიზიაროთ, იდეა "სკოლის ბავშვთვა ომბუდმსენის" შესახებ გაიზიარა და განსაკუთრებით საინტერესო ფორმატით განახორციელა საქართვლოს ღვაწლმოსილი მასწავლებლის ეროვნული პრემიის ლაურეატმა, ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელმა, ქ-მა ნინო ჯალაღონიამ.

სასწავლო პროექტის მიზანი, რომელიც სამი თვის მანძილზე გრძელდებოდა სსიპ. ქ. თბილისის №141 საჯარო სკოლის მე-6 და მე-7 კლასებში, ბავშთა უფლებების შესახებ მოსწავლეთა სრული ინფორმირება და სიღრმისეული ცოდნის მშენებლობა იყო - შესაბამისი მხატვრული ლიტერატურის დამუშავების, გაანალიზების  და მრავალფეროვანი შუალედური და გამამთლიანებელი ახალი სასკოლო სასწავლო რესურსების შექმნის გზით.

სასწავლო პროექტის ფარგლებში სიღრმისეულად მოხდა შესწავლა და დამუშავება შემდეგი საბავშვო მხატვრული ლიტერატურის:

„ცხოვრება და კანონი“ - ილია ჭავჭავაძე

„გიმნაზისტკა“ - ანა სამადაშვილი-კორძაია

„მარიტა“ - გიორგი ლეონიძე

„ბოშები“ - ნოდარ დუმბაძე

„სკოლა - პატარა სახელმწიფო“ - დიმიტრი უზნაძე

„მოგზაურობა აფრიკაში“ - ნუგზარ შატაიძე

„ბიჭი და ძაღლი“ - არჩილ სულაკაური

მოსწავლეებმა გაიცნეს და დაამუშავეს ბავშვთა უფლებების კონვენცია, განიხილეს და იმსჯელეს თითოეული მუხლის მიზეზ-შედეგიანობაზე.

ერთობლივი მუშაობით შექმნეს მრავალფეროვანი შინაარსის, დიზაინის და ფორმატის კომიქსები, ბუკლეტები, ესეები, საბავშვო მოთხრობები და პოსტერები. გასახარია, რომ აღნიშნული რესურსების სასკოლო საზოგადოებაში პრეზენტაციამ ხელი შეუწყო სკოლის მოსწავლეთა დაინტერესებას როგორც ბავშვთა უფლებების გაცნობა - გააზრების, ისე სასწავლო პროექტში განხილული და სხვადასხვა კუთხით წარმოჩენილი მხატვრული ლიტერატურის გაცნობის მიმართულებით.

ჩემი მხრივ, მსურს გამოვხატო აღფრთოვანება ქ-ნი ნინოს და მისი არაჩვეულებრივი მოსწავლეების შთამაგონებელი შრომის მიმართ და ვუსურვო მრავალი ახალი წარმატება! 

საოცრად სასიამოვნოა თქვენთან თანამშრომლობა.

ანა ანუშიძე

30 მარტი, 2025 წ.

თუკიდიდეს „პელოპონესის ომების ისტორიიდან“ მელოსელთა დიალოგის შესახებ

 

თუკიდიდეს

„პელოპონესის ომების ისტორიიდან“

მელოსელთა დიალოგის შესახებ

პელოპონესის ომები მიმდინარეობდა ძველი საბერძნეთის ორ მოწინავე ქალაქ-სახელმწიფოს ათენსა და სპარტას შორის ძვ.წ. V საუკუნეში, რომლებიც ეკონომიკური და პოლიტიკური ძალაუფლების ზრდასთან ერთად, ორ ერთმანეთთან დაპირისპირებულ პოლუსად ჩამოყალიბდა, მათ შეძლეს თითქმის ყველა ბერძნული ქალაქ-სახელმწიფო გაენაწილებინათ საკუთარ ალიანსში და ჩაებათ 27- წლიან ომში. პელოპონესის ომი საბოლოოდ სპარტისა და მისი მოკავშირეების გამარჯვებით დასრულდა, და მსოფლიოს მრავალი საინტერესო გაკვეთილი დაუტოვა. ერთ-ერთი ასეთი გაკვეთილია - მელოსელთა ისტორია, ის დიალოგი რომელიც ათენელ ელჩებსა და მელოსელ მთავრობისა და წარჩინებულ მოქალაქეთა წარმომადგენლებს შორის შედგა  და დღემდე წარმოადგენს საერთაშორისო პოლიტიკაში, პოლიტიკური რეალიზმის თეორიის ძლევამოსილების მტკიცებულებას.

კუნძული მელოსი - ლაკედემონელთა ახალშენი იყო, ის ათენელებს არ ემორჩილებოდა. ათენს კი საბერძნეთში ჰეგემონობისთვის, სავაჭრო გზებზე და ბაზრებზე დომინირებისთვის, რასაც საბოლოოდ მისთვის სასურველი ეკონომიკური და პოლიტიკური მდგომარეობის მოტანა შეეძლო, სჭირდებოდა მელოსის დაპყრობა. მელოსის დაპყრობა თვითმიზანი არ იყო, ეს იყო ერთ-ერთი ნაბიჯი საბოლოო მიზნის მიღწევისკენ. ათენელებმა მელოსელებს, საომარი მოქმედებების დაწყებამდე ელჩები გაუგზავნეს. წარგზავნილი ელჩები მელოსელებმა, სახალხო კრებაზე არ მიიწვიეს და ამის ნაცვლად მათ მთავრობის წარმომადგენლებისა და წარჩინებული მოქალაქეებისგან შემდგარ კრებაზე შესთავაზეს მოლაპარეკების გამართვა.

განსხვავებული იყო ორივე მხარის დამოკიდებულება და მოლოდინები მოლაპარაკების პროცესთან და მოსალოდნელ შედეგბთან დაკავშირებით. მელოსელები თვლიდნენ რომ მათ ორი არჩევანი ჰქონდათ: ომი თავისუფლების შენარჩუნებისთვის ან დანებება და ათენელთა კოლონიად ქცევა. ათენელები კი თვლიდნენ, რომ მელოსელებს უნდა აერჩიათ იარსებებდნენ თუ შეწყვეტდნენ არსებობას. ისინი აზროვნებდნენ კლასიკური რეალიზმის პრინციპების თანახმად - თვლიდნენ, რომ ძლიერი ითხოვს და სუსტი ემორჩილება ან ქრება, რომ სახელმწიფოსთვის უპირველესი მიზანი გადარჩენაა და შესაბამისად, მოლაპარაკება ომის წინ მელოსელთა  ფიზიკური  გადარჩენისთვის ხსნა იყო.

მელოსელები ათენელების დაყოლიებას შეეცადნენ, სთხოვდნენ მათთვის ნეიტრალურ მხარედ დარჩენის საშუალება მიეცათ, ერთი მხრივ, დელოსის (ათენის დომინირებით)  და მეორე მხრივ, ლაკედემონის (სპარტის დომინირებით) სიმაქიებს შორის. ცდილობდნენ ათენელებისთვის მათთან ომი საზიანო გადაწყვეტილებად წარმოეჩინათ იმ  არგუმენტით რომ თუ ათენი მელოსს ნეიტრალურ მხარედ დარჩენის ნებას არ მისცემდა და დაიპყრობდა, ამით სხვა, დანარჩენ, ნეიტრალურ ქალაქ-სახელმწიფოებსაც მტრად მოიკიდებდა.

მელოსის თხოვნაზე ათენელებმა უპასუხეს, რომ ისინი იმდენად სუსტები არიან, მათი მტრობით ათენს ვერ დააზარალებენ, რომ სპარტასთან ალიანსის შეკვრის და ამით მელოსის გაძლიერების იმედი ფუჭია და მათი ბედი ბეწვზე ჰკიდია.

მელოსის გადარჩენის გზა, ათენელთა ხედვით მელოსის ათენის კავშირში შესვლა და ხარკის გადახდა იქნებოდა. პროტექტორატის მიღების სანაცვლოდ კი მელოსის მცხოვრებლებს შეზღუდული სუვერენიტეტი შეუნარჩუნდებოდათ.

„თქვენი უმყარესი საყრდენი - მომავლის იმედია. თქვენი ძალები მეტისმეტად სუსტია ჩვენს ძლევამოსილებასთან შედარეიბთ, რომელსაც თქვენ ვერ დაძლევთ. ამიტომ, თქვენი მხრიდან, სრულებით არაგონივრული იქნებოდა ჩვენი უკან გაბრუნება, და უფრო ჯანსაღი გადაწყვეტილების მიღებაზე უარის თქმა. იმ გრძნობას, რომელსაც თქვენ ღირსებას უწოდებთ,  ნათელად და არსებითად, მიჰყავხართ გამოუსწორებელი უბედურებისკენ. თქვენი სამარცხვინო წინდაუხედაობა მოგიტანთ  სირცხვილსა და სიკვდილს. იყავით კეთილგონიერნი, განერიდეთ ამას. ისინი ვინც არ უთმობენ მათ ტოლს, ძლევამოსილებთან იქცევიან კეთილგონივრულად და სუსტებთან მოზომილად  - უფრო გონივრულ შედეგებს იღებენ.“

პასუხად, მელოსელებმა კვლავ გააჟღერეს პირვანდელი პოზიცია -  „ჩვენი აზრი და სურვილი უცვლელია, არ გვსურს დავთმოთ თავისუფლება, რომელითაც 700 წელია ვსარგებლობთ. ჩვენ ვცდით ჩვენი თავისუფლების შენარჩუნებას. თქვენ მშვიდობას და მეგობრობას გთავაზობთ, ვისურვებთ ნეიტრალურ მხარედ დავრჩეთ,  გთხოვთ, დატოვოთ ჩვენი ქვეყანა, და ორივე მხარისთვის მისაღები შეთანხმება დავდოთ.“

ათენელებმა, ჩათვალეს რომ ამით მოლაპარაკებები დასრულდა და უპასუხეს: „თქვენ ერთადერთნი ხართ ვისთვისაც მომავალი უფრო სარწმუნოა, ვიდრე აწმყო რომელიც თქვენს თვალწინ არის, იმიტომ რომ თქვენ ისურვებდით ასე ყოფილიყო. თქვენი რწმენა ემყარება სპარტელების დახმარებას, ბედს, და ღმერთების ნებას, სწორედ ამაში აღმოჩნდებით მოტყუებულნი. თქვენ ეყრდნობით ბედს, რისკავთ ყველაფრით და დაკარგავთ ყველაფერს.“

შემდეგ, ათენიდან წარგზავნილმა ელჩებმა დატოვეს მოლაპარაკება, შეუერთნენ ჯარს, დაიწყეს საომარი მოქმედებები, მელოსს ალყა შემოარტყეს... საბოლოოდ მელოსმა ათენელთა ძალას ვერ სძლია. დანებდნენ, ათენელებს, რომლებმაც ამოხოცეს ყველა ზრდასრული მელოსელი მამაკაცი, ქალები და ბავშვები მონად აქციეს, მოგვიანებით კი მელოსელთა ქალაში 500 კოლონისტი დაასახლეს.

საერთაშორისო ურთიერთობების კლასიკური რეალიზმის თეორია ისტორიის ამ გაკვეთილს ასე ახსნის: პოლიტიკაში, ის თუ რა არის მორალური და სამართლიანი განისაზღვრება ძლიერის მიერ, სახელმწიფოებმა კი უპირველესად გადარჩენაზე  უნდა იზრუნონ და საკუთარი ძალების იმედი იქონიონ. ალიანსი პანაცეა არ არის და ყოველთვის ვერ შეაკავებს მოწინააღმდეგეს, ალიანსის წევრობა არ არის გარანტია რომ მოკავშირე ყოველთვის დაგეხმარება ან შეძლებს დახმარებას. ძალა ერთადერთია რასაც მოწინააღმდეგე გაიგებს. 

ანა ანუშიძე

11.03.2025

რეკომენდაციები მდგრადი სასკოლო კულტურის მშენებლობისთვის

როგორ ავაშენოთ მდგრადი, პოზიტიური სასკოლო კულტურა?

დაწყებითი საფეხურის მასწავლებლებისთვის

სკოლა, საზოგადოების მოთხოვნებს და საჭიროებებს უნდა პასუხობდეს. სკოლა უნდა ზრუნავდეს თითოეული მოსწავლის ღირსეულ, პასუხისმგებლიან, თანამედროვე, კონკურენტუნარიან, შემოქმედებით, სათანადო ზოგადი განათლებით და შესაბამისი უნარებით აღჭურვილ პატრიოტ მოქალაქედ ჩამოყალიბებაზე.  მაგრამ, ამ მიზნის მიღწევისთვის გამართულ სასწავლო პროგრამებთან, მრავალფეროვან და ეფექტიან სასწავლო რესურსებთან, მოსწავლეთა საჭიროებებზე და ინტერესებზე მორგებულ  და თანმედროვე სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოყვანილ სასწავლო ინფრასტრუქტურასთან ერთად, აუცილებელია საერთო მიზნის მიღწევისთვის მოტივირებული სასკოლო საზოგადოება. სასკოლო საზოგადოება, რომელის თითოეულ წევრს გააზრებული აქვს, ესმის და კეთილსინდისიერად შეაქვს საკუთარი წვლილი, სკოლის მიზნების მიღწევის, გამოწვევების დაძლევის და განვითარების საქმეში. სწორედ ასეთი სასკოლო საზოგადოება შეგვიძლია მოვიაზროთ იმ ძალად, რომელსაც შესწევს უნარი შექმნას პოზიტიური, ურთიერთპატივისცემაზე და თანამშრომლობაზე დაფუძნებული სასკოლო კულტურა.

იმისთვის, რომ ნათლად გამოვკვეთოთ სასკოლო კულტურის როლი სწავლა - სწავლების პროცესში, უპირველესად აღვნიშნოთ რომ:

სასკოლო კულტურა - არის სკოლის ყოველდღიური ცხოვრების წესი. იმ რწმენის, აღქმების, ურთიერთობების, დამოკიდებულებების, დაწერილი და დაუწერელი წესების ერთობლიობა, რომლებიც ძერწავს და გავლენას ახდენს სკოლის გამართულად ფუნქციონირებისთვის საჭირო ყველა ასსპექტზე.

პოზიტიური სასკოლო კულტურა -  მყარი ღირებულებების სისტემით, ქცევის მდგრადი წესებით, ურთიერთპატივისცემით, ურთიეთდახმარებაზე ორიენტირებულობით, ნდობით, გამოცდილებისა და ხედვების გაზიარების ჩვევით, ერთმანეთის წარმატების საერთო წარმატებად აღქმის უნარით, გამოწვევების დაძლევაში საკუთარი წვლილის შეტანის სურვილით, შედეგზე ორიენტირებული შეთანხმებული და თანმიმდევრული ქმედებებით, პოზიტიური კომუნიკაციით.

პირველი ეფექტი პოზიტიური სასკოლო კულტურისა არის სასკოლო საზოგადოების თითოეულ წევრში სიმშვიდის, სტაბილურობის, დაცულობის განცდა. სასკოლო საზოგადოების წევრები რწმუნდებიან რომ, ერთი მხრივ, მათი  შრომა, მონდომება, ინიციატივიანობა, კეთილსინდისიერება, თანამშრომლობისთვის მზაობა, წარმატება სათანადოდ იქნება მიღებული და ღქმული სკოლის საზოგადოების დანარჩენი წევრების მიერ, ხოლო, მეორე მხრივ, ნებისმიერი სირთულე და გამოწვევა დაძლევადია სკოლის საზოგადოების დანარჩენი წევრების მხარდაჭერით და თანამშრომლობით.

დარწმუნებული ვარ, ყველა ვინც სკოლაში სწავლობს ან მუშაობს, ასეთ სტაბილურ, ჯანსაღ, უსაფრთხო გარემოში მაღალი მოტივაციითა და ეფექტიანობით შეძლებს საკუთარი თავის განვითარებას,  მრავალფეროვანი და სარგებლის მომტანი პროექტებისა და ინისციატივების განხორციელებას, სხვადსხვა ფორმისა და შინაარსის რესურსების შექმნას, ამ გზით მთლიანად სკოლის და  ქვეყნის განვითარებაში საკუთარი წვლილის შეტანას.

პოზიტიურ სასკოლო კულტურას შეუძლია განვითარებაზე ორიენტირებული სტაბილური და ჯანსაღი გარემოს შექმნა სწავლა - სწავლების პროცესის ეფექტიანად წარმართვისთვის, ამიტომ  სასკოლო საზოგადოების ყველა წევრის ინტერესებშია მისი შენება და დაცვა.

მთავარი გამოწვევა არის იმის გააზრება, რომ სასკოლო კულტურა იქმნება სასკოლო საზოგადოების ყველა წევრის მიერ სკოლის დირექტორის ლიდერობით და პირადი მაგალითით.

წინამდებარე სტატიაში მინდა განსაკუთრებული ყურადღება დაწყებით საფეხურზე გადადმგული ნაბიჯების მნიშვნელობაზე გავამახვილო - ერთიანი, მდგრადი, პოზიტიური სასკოლო კულტურის მშენებლობა-გაჯანსაღება-განვითარების საქმეში.

ერთი მხრივ, დაწყებითი საფეხურის (I-IV კლასების) მასწავლებლები, განსაკუთრებით კლასის ხელმძღვანელები ყოველდღიურად შრომობენ თითოეული ბავშვის პასუხიმგებლიან მოსწავლედ ჩამოყალიბებისთვის, უკვე მე - 4 კლასისთვის მნიშვნელოვანი ხელშესახები შედეგები აქვთ საკლასო კულტურის უსაფრთხო, პოზიტიურ გარემოდ ჩამოყალიბების მიმართულებით. მოსწავლეებს გააზრებული ცოდნა აქვთ იმ ფუნდამენტური ღირებულებების, რომლებიც ასახულია სკოლის მისიაში, მაგრამ, მეორე მხრივ, მოსწავლეებს არ აქვთ სათანადო გამოცდილება, თუნდაც, პარალელური კლასის თანასკოლელებთან ურთიერთობის.

გამოდის, ვამარცხებთ ეგოიზმს პიროვნულ დონეზე და ვასწავლით მოსწავლეებს იყვნენ მზრუნველები და გამზიარებლები ერთმანეთის მიმართ, მაგრამ, რადგან მათ აღნიშნულის პრაქტიკული გამოცდილება მხოლოდ კლასის ფარგლებში  მიიღეს, უყალიბდებათ გაუცხოების განცდა სხვა, დანარჩენი კლასების მოსწავლეების მიმართ. გამოდის, ვერ ვამარცხებთ ე.წ. „საკლასო ეგოიზმს“.  დაწყებითი კლასების მოსწავლეების ქცევაზე ყოველდღიური დაკვირვება აჩვენებს, რომ მაგ. დასვენების დროს მოსწავლეები უპირატესობას, თითქმის ყოველთვის, მხოლოდ საკუთარ კლასელებთან საუბარს ან თამაშს ანიჭებენ, სხვა მოსწავლეების გაცნობას დამოუკიდებლად, თითქმის არ ცდილობენ, თუ სხვადასხვა კლასის მოსწავლეებს ერთმანეთთან რაიმე სახის პრეტენზია აქვთ, უპირობოდ მიემხრობიან თანაკლასელს. თუ დაწყებით საფეხურზე მსგავსი გაუგებრობები, კინკლაობები შედარებით მარტივად მოგვარებადია კლასის ხელმძღვანელის, მორიგე მასწავლებლის, სკოლის ბავშვთა ომბუდსმენის, მანდატურის დახმარებით, საბაზო და საშუალო საფეხურებზე გაუცხოება სკოლის მოსწავლეებს შორის შესაძლოა ცხარე, განგრძობადი დაპირისპირების ან ძალადობის ისეთი ფორმების მიზეზი გახდეს, როგორიც ბულინგი ან მობინგია.

დაწყებით საფეხურზე სკოლის მოსწავლეებს შორის დაწყებული პოზიტიური ურთიერთობები, მნიშვნელოვანი ფუნდამენტი იქნება უსაფრთხო და პოზიტიური ურთიერთდამოკიდებულების, რაც თავის მხრივ გადაიღვრება ასეთივე ჯანსაღ, მდგრად, პოზიტიურ სასკოლო კულტურაში.

რისი გაკეთება შეგვიძლია ამ უმნიშვნელოვანესი მიზნის მიღწევისთვის?

(ა) უპირველესად გავაცნოთ მოსწავლეებს ერთმანეთი, გავაცნოთ პოზიტიურ ატმოსფეროში, თუნდაც დასვენებაზე.

(ბ) ვაჩვენოთ თანამშრომლობის მაგალითები, მასწავლებლები და კლასის ხელმძღვანელები სასურველია გარკვეული, ურთიერთშეთანხმებული გრაფიკით ერთად გეგმავდნენ და ახორციელებდნენ სხვადასხვა ფორმატის და შინაარსის აქტივობებს.

(გ) სხვადასხვა კლასის მოსწავლეებს მივცეთ ისეთი სასკოლო დავალებები, სადაც სასურველი შედეგების მისაღებად ერთმანეთთან უნდა ითანამშრომლონ, მაგალითად სკოლის ეზოში არსებულ ნარგავებზე ზრუნვა.

(დ) ჩავრთოთ მოსწავლეები მასწავლებლების როლში, მაგ: მე - 4 კლასის მოსწავლეთა გუნდმა დაგეგმოს ერთი აქტივობა მე - 2 კლასის მოსწავლეებისთვის, რომელიმე საბავშვო მოთხრობის გაცნობისა და გააზრებისთვის.

(ე) მოვაწყოთ სასწავლო ფილმების და მულტფილმების კვირეულები, რაც მოიცავს როგორც ჩვენების ისე განხილვის ნაწილს.

(ვ) ერთობლივად მოვაწყოთ  სასკოლო, ეროვნული და საერთაშორისო მნიშვნელობის დღეების აღნიშვნისადმი მიძღვნილი ღონისძიებები.

(ზ) ერთობლივად (რამდენი კლასის მასწავლებელმა) დავგეგმოთ და განვახორციელოთ კონფერენციები, ვორქშოფები, ტრენინგები, თემატური საუბრები და ა.შ.

(თ) განსაკუთრებით მისასალმებელი იქნება თუ ერთობლივ აქტივობებს განვახორციელებთ მოსწავლეთა მშობლების მონაწილეობით, სადაც მაგ: გავაცნობთ სხვადასხვა კლასის მოსწავლეთა მშობლებს სკოლის შინაგანაწესს, მოსწავლის ქცევის კოდექსს, კონკრეტული კლასის საგნობრივ სასწავლო გეგმებს, საფეხურებრივ მიზნებს და ა.შ.

რა თქმა უნა, რთული და შრომატევადია სასკოლო კულტურის მშენებლობა, გაჯანსაღება და განვითარება, მაგრამ ერთობლივი ძალისხმევით მიღწევადია, მითუმეტეს რომ სასკოლო კულტურა ყველა სასკოლო საზოგადოების წარმატების და წინსვლის ფუნდამენტია.

 

ანა ანუშიძე

27.02.2025

 

საგნობრივი სასწავლო გეგმების რევიზია - განახლებული საგნობრივი სტანდარტების შესაბამისად

 

როგორ მოვახდინოთ საგნობრივი სასწავლო გეგმების რევიზია

საგნობრივი სტანდარტების ცვლილებების შესაბამისად

(საზოგადოებრივი მეცნიერებები)

ძირითადი რეკომენდაციები

თითოეული სკოლისთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს უნიკალური სასკოლო სასწავლო გეგმების შექმნის საკითხს, რომელიც მორგებული იქნება სასკოლო საზოგადოების საჭიროებებზე. რა თქმა უნდა, სკოლებს შეუძლიათ და სასარგებლოც არის ერთმანეთთან ითანამშრომლონ, გაუზიარონ ცოდნა და პრაქტიკა, მათ შორის სასკოლო სასწავლო გეგმების შექმნასთან დაკავშირებით, ასევე, გამოაქვეყნონ საკუთარი სასკოლო სასწავლო გეგმები, რომლებსაც საჭიროების შემთხვევაში როგორც კარგ მაგალითს გამოიყენებენ სხვა სკოლები, მაგრამ განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო, რათა თავიდან ავირიდოთ, ერთი მხრივ, ერთი და იგივე სასკოლო სასწავლო გეგმების გამოყენება (საჭირო მოდიფიცირების გარეშე) ან, მეორე მხრივ,  საგნობრივი სასწავლო გეგმების შექმნა და მათი მხოლოდ დოკუმენტური ფორმით  არსებობა.

პირველ რიგში აღვნიშნავ, რომ საგნობრივი სასწავლო გეგმის დიზაინს სკოლა, ანუ გეგმაზე მომუშავე საგნობრივი კათედრა/კათედრები განსაზღვრავენ, თითოეული საგნის ფარგლებში ვამზადებთ იმდენივე საგნობრივ სასწავლო გეგმას, რამდენ კლასშიც ვახდენთ მის სწავლებას. რაც შეეხება შინაარსობრივ კომპონენტებს, აუცილებელია, თითოეული საგნობრივი სასწავლო გეგმა შეიცავდეს შემდეგი სახის ინფორმაციას:

(ა) სკოლის, საგნის, საფეხურის, კლასის, ერთი აკადემიური წლის მანძილზე სწავლა-სწავლების პროცესისთვის განსაზღვრული საათების ოდენობის, მასწავლებლების (რომლებმაც იმუშავეს გეგმის შექმნასა და პასუხისმგებლობას იღებენ მათ განხორციელებაზე) შესახებ.

(ბ) მოცემული კლასისთვის ესგ-თი განსაზღვრულ სასწავლო თემების და თითოეული მათგანის სიღრმისეული დამუშავებისთვის განსაზღვრული საათების შესახებ.

(გ) მოცემული საფეხურისთვის ესგ-თი განსაზღვრულ სამიზნე ცნებები და შესაბამისი ქვეცნებები.

(დ) სასწავლო თემიდან გამომდინარე განსაზღვურლი სიღრმისეულად დასამუშავებული, საკითხი/საკითხთა კლასტერი.

(ე) განსაზღვრული, სიღრმისეულად დასამუშავებელი საკითხის/საკითხთა კლასტერის შესაბამისი - ძირითადი კონტექსტ მაგალითი.

(ვ) კომპლექსური დავალების იდეა (შესაძლოა იყოს წარმოდგენილი როგორც დავალების პირობის ფორმით, ისე ძირითადი შეკითხვის სახით, რომელზე პასუხიც უნდა ჰქონდეს ყველა მოსწავლეს, საკითხის სიღრმისეული დამუშავების შედეგად).

(ზ) მაგალითები შედარებისთვის.

(თ) სასწავლო რესურსები ჩამონათვალი და ელ. მისამართები (ბმულები) ან დანართები, თუ დამატებითი რესურსი შექმნილია სკოლის ბაზაზე.

(ი) შეფასების რუბრიკები.

(კ) დანართი, რომელშიც არის რეკომენდაციები მოცემული საგნობრივი სასწავლო გეგმის მოდიფიცირებისთვის სსსმ მოსწავლეთა საჭიროებებზე. იმ შემთხვევაში, თუ მოცემულ კლასში შემდეგ სასწავლო წელს (როდესაც დაგეგმილია მისი განხორციელება) დანამდვილებით ვიცით რომ გვეყოლება სსსმ მოსწავლე, აუცილებელია საგნობრივ სასწავლო გეგმაში გათვალისწინებული იყოს მოსწავლის სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროებები.

რაც შეეხება სიახლეებს, პირველ რიგში, ქვემოთ წარმოვადგენ ამონარიდებს საზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრაზე გაერთიანებული საგნების სამუშაო საგნობრივი გეგმებიდან.

დავიწყოთ გეოგრაფიით. საბაზო საფეხურზე გვაქვს განსაზღვრული:

(ა)სწავლა-სწავლების მიზანები:

- სივრცითი აზროვნების (ადგილზე ორიენტირება, პროცესებისა და მოვლენების სივრცე-დროითი აღქმა) განვითარება;

- ბუნებრივ - საზოგადოებრივ სისტემებს შორის არსებული კავშირებისა და კანონზომიერებების წარმოჩენა;

- სამყაროს მთლიანობის გაცნობიერება;

- კვლევითი კომპეტენციების განვითარება;

- ინტერესის გაღვივება გეოგრაფიის მიმართ;

- გარემოსდაცვითი ცნობიერების ჩამოყალიბება;

- გლობალურ პროცესებსა და მოვლენებში საქართველოს ადგილისა და როლის წარმოჩენა;

- სამოქალაქო უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული სოციალური პრობლემების გადაჭრის ხელშეწყობა.

(ბ) სასწავლო თემები:

ევროპა

ზია

აფრიკა

ავსტრალია და ოკეანეთი

ანტარქტიდა

სამხრეთი ამერიკა

ჩრდილოეთი ამერიკა

საქართველოსა და მსოფლიოს ბუნებრივი პირობები და გარემოსდაცვითი გამოწვევები

საქართველოსა და მსოფლიოს სოციალური და ეკონომიკური პროცესები და მოვლენები.

(გ) სამიზნე ცნებები:

გეოგრაფიული მოვლენა და გეოგრაფიული პროცესი

მოსახლეობა და ეკონომიკა

მდგრადი განვითარება

(დ) სწავლის შედეგი (რა მიზნებს უნდა მივაღწიოთ სწავლა-სწავლების პროცესში:

(1) გეოგრაფიულ მოვლენებსა და პროცესებს შორის მიზეზშედეგობრივი კავშირების გაანალიზება გეოგრაფიული გარსის ზოგადი კანონზომიერებების გასააზრებლად;

(2) მოსახლეობის რაოდენობისა და სტრუქტურის ცვალებადობის გამომწვევ მიზეზებზე მსჯელობა, სივრცე-დროითი კატეგორიების გათვალისწინებით, სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური პროცესების დინამიკის გასაცნობიერებლად.

(3) ბუნებრივი პირობებზე მსჯელობა ეკონომიკის დარგობრივი სტრუქტურისა და სივრცითი განლაგების თავისებურების გასაცნობიერებლად.

(4) სხვადასხვა გეოგრაფიული მოვლენისა და პროცესის მნიშვნელობის გააზრება ლოკალურ, რეგიონულ და გლობალურ დონეზე მდგრადი განვითარების მიზნების გასაცნობიერებლად.

(5) ბუნებრივი კატასტროფების ნიშნების ამოცნობა, წარმოქმნის მიზეზების გაანალიზება, უსაფრთხო ქცევის წესების გამოყენება მათი თავიდან აცილებისა და ზიანის შერბილების მიზნით.

(ე) თითოეულ სწავლის შედეგს მიბმული აქვს შეფასების კრიტერიუმები, შესაბამისი სამიზნე ცნების/ცნებების კონტექსტში. ამასთან, განმარტებულია თუ რას გულისხმობს მოცემულ შემთხვევაში სამიზნე ცნების სიღრმისეული დამუშავება.

 

(1)   გეოგრაფიულ მოვლენებსა და პროცესებს შორის მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების გაანალიზება გეოგრაფიული გარსის ზოგადი კანონზომიერებების გასააზრებლად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø   გეოგრაფიულ გარსში მიმდინარე პროცესებისა  და მოვლენების დაკავშირება;

Ø  ამა თუ იმ კონტინენტის /რეგიონის/ ქვეყნის/ მხარის მდებარეობის, რელიეფის, ჰავის, შიდა  წყლების, ნიადაგ-მცენარეული საფარის,  ცხოველთა სამყაროს შედარება;

Ø  კონკრეტული მოვლენის ან პროცესის მიზეზების ახსნა;

Ø  გეოგრაფიულ მოვლენასა და პროცესთან დაკავშირებით საკუთარი მოსაზრების დასაბუთება;

Ø  სხვადასხვა ტიპის წყაროდან (რუკა, ფოტო, ცხრილი, გრაფიკი, დიაგრამა, აერო და  კოსმოსური სურათები, მულტიმედია საშუალებები) ინფორმაციის ამოკითხვა, აღწერა და გაანალიზება, მოვლენებისა და პროცესების სივრცე-დროით ჭრილში  განჭვრეტის მიზნით.

სამიზნე ცნება "გეოგრაფიული მოვლენა, გეოგრაფიული პროცესი" – ყველა გეოგრაფიული მოვლენა და პროცესი მიმდინარეობს გეოგრაფიული გარსში, რომელიც გეოგრაფიის კვლევის ობიექტია და მხოლოდ დედამიწისეულია. ის შედგება გეოსფეროებისაგან (ლითოსფერო, ატმოსფერო, ჰიდროსფერო, ბიოსფერო, ნოოსფერო). თითოეულ გეოსფეროში მიმდინარეობს ერთმანეთთან მიზეზ-შედეგობრივად დაკავშირებული მოვლენები და პროცესები:

(ა) ლითოსფერული ფილების მოძრაობა, ენდოგენური და ეგზოგენური რელიეფწარმომქმნელი პროცესები (რელიეფის სხვასხვა ფორმებისა და ტიპების ჩამოყალიბება);

(ბ) კლიმატური სარტყლები; ამინდის ფორმირება ატმოსფეროში (ჰაერის ტემპერატურის ცვლილება განედის, აბსოლუტური სიმაღლისა და ოკეანეებიდან დაშორების მიხედვით); სხვადასხვა ტიპის ქარების - პასატი, ბრიზი, მუსონი, ფიონი, მთა-ხეობათა ქარები, ბორა წარმოშობა და გავრცელება; ატმოსფერული ნალექების, მათი სახეების -წვიმა, სეტყვა, თოვლი, ნამი, თრთვილი, ჭირხლი გავრცელება;

(გ) ჰიდროსფერო - მსოფლიო ოკეანის, მისი ნაწილებისა (ზღვები, ყურეები, სრუტეები) და შიდა წყლების (მდინარეები, ტბები, წყალსაცავები, მიწისქვეშა წყლები, მყინვარები და ჭაობები) საზრდოობა;

(დ) ბიოსფერო - ბუნებრივი ზონები; მცენარეულობისა და ცხოველთა სამყაროს გეოგრაფიული განაწილების თავისებურებები - ენდემები, რელიქტები, ინვაზიური სახეობები; ბიომრავალფეროვნების ცხელი წერტილები, ეკორეგიონები;

ნოოსფერო - ადამიანისა და ბუნებრივი გარემოს ურთიერთქმედება, რომლის დროსაც ადამიანის გონს წამყვანი როლი უჭირავს და რომლის მეშვეობითაც დასაბამი მიეცა ტექნოლოგიების განვითარებას, რომელთა მეშვეობით შეგვიძლია ვიკვლიოთ სხვა დანარჩენი გეოსფეროები და ზოგადად, კაცობრიობის განვითარების ახალ ეტაპზე გავიდეთ.

გეოგრაფიულ მოვლენებსა და გეოგრაფიულ პროცესებს შორის მიზეზ-შედეგობრივი

კავშირები ქმნის გეოგრაფიული გარსის ზოგად კანონზომიერებებს:

(ა) გეოგრაფიული გარსის მთლიანობა (თითოეული კომპონენტის ცვლილება აუცილებლად იწვევს ყველა სხვა დანარჩენის ცვლილებას);

(ბ) დედამიწის ფორმის, სიდიდის და მოძრაობას გავლენა დღე-ღამური და წლიური რიტმების, სასაათო ზონებისა და თარიღთა ცვლის საერთაშორისო ხაზის ფორმირებაზე;

(გ) განედური და ვერტიკალური ზონალობა.

(დ) ნივთიერებისა და ენერგიის ბრუნვა (წყლის დიდი და მცირე წრებრუნვა).

ცნების გააზრება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების სამიზნე ცნებების (ისტორია - „ისტორიული მოვლენა/პროცესი“, „დრო“; ბიოლოგია- „ბიომრავალფეროვნება“; ფიზიკა -„ენერგია“, „ფიზიკური მოვლენები“; ქიმია - „შედგენილობა, აღნაგობა, თვისება“, „ქიმიურიმოვლენები“) უკეთ გასააზრებლად.

 

(2)    მოსახლეობის რაოდენობისა და სტრუქტურის ცვალებადობის გამომწვევ მიზეზებზე მსჯელობა, სივრცე-დროითი  კატეგორიების გათვალისწინებით, სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური პროცესების დინამიკის გასაცნობიერებლად.

(3)    ბუნებრივი პირობებზე მსჯელობა ეკონომიკის დარგობრივი სტრუქტურისა და სივრცითი განლაგების თავისებურების გასაცნობიერებლად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø   მოსახლეობისა და ეკონომიკის სტრუქტურის გეოგრაფიულ თავისებურებებთან დაკავშირება;

Ø  სხვადასხვა კონტინენტის/რეგიონის/ქვეყნის/მხარის მოსახლეობისა და ეკონომიკის თავისებურებების შედარება;

Ø  სხვადასხვა საზოგადოებრივი მოვლენისა და პროცესის ახსნა;

Ø  საზოგადოებრივ მოვლენებსა და პროცესებთან დაკავშირებით საკუთარი მოსაზრების დასაბუთება.

Ø  სხვადასხვა დემოგრაფიული და ეკონომიკური პროცესის მოსალოდნელი შედეგების პროგნოზირება.

 

სამიზნე ცნება "მოსახლეობა და ეკონომიკა“ – სხვადასხვა გეოგრაფიულ გარემოსა და დროში საზოგადოების განაწილება, განსახლება და განვითარება.

ამა თუ იმ ტერიტორიაზე მუდმივად, ან დროებით მცხოვრებ მოსახლეობას აქვს გარკვეული მახასიათებლები:

(ა) მოსახლეობის სტრუქტურა (სქესობრივ-ასაკობრივი, ეთნიკური, რელიგიური) ცვალებადია დროსა და სივრცეში.

(ბ) მოსახლეობის კვლავწარმოება/აღწარმოება (შობადობა, მოკვდავობა, მოსახლეობის ბუნებრივი მატების კოეფიციენტი, აღწარმოების ტიპები);

(გ) მიგრაცია (მიგრაციის ტიპები, ფაქტორები);

(დ) მოსახლეობის განსახლება და სიმჭიდროვე;

(ე) ეკონომიკის დარგების სივრცითი განაწილება (დარგობრივი სტრუქტურა);

(ვ) დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენები და მათი მნიშვნელობა;

(ზ) ქვეყნის ეკონომიკურ განვითარება და სახელმწიფოს მოწყობა (მაგ.,მმართველობის ფორმა, ტერიტორიულ-ადმინისტრაციული მოწყობა).

ცნების გააზრება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების სამიზნე ცნებების (ისტორია - „ისტორიული მოვლენა/ პროცესი“, „ძალაუფლება“, „დრო“, „საზოგადოება“; მოქალაქეობა - „დემოკრატია“, „სამოქალაქო მონაწილეობა“) უკეთ გასააზრებლად.

 

(4)    სხვადასხვა გეოგრაფიული მოვლენისა და პროცესის მნიშვნელობის გააზრება ლოკალურ, რეგიონულ და გლობალურ დონეზე მდგრადი განვითარების მიზნების გასაცნობიერებლად;

(5)    ბუნებრივი კატასტროფების ნიშნების ამოცნობა, წარმოქმნის მიზეზების გაანალიზება, უსაფრთხო ქცევის წესების გამოყენება მათი თავიდან აცილებისა და ზიანის შერბილების მიზნით.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  მდგრადი განვითარების მიმართულებების ერთმანეთთან დაკავშირება;

Ø  მდგრადი განვითარების მიმართულების თვალსაზრისით სხვადასხვა კონტინენტის/რეგიონის/ქვეყნის/მხარის  მიღწევების შედარება;

Ø  საზოგადოების სამეურნეო საქმიანობის გავლენის ბუნებრივ გარემოზე ახსნა;

Ø  მდგრადი განვითარების მნიშვნელობასთან დაკავშირებით საკუთარი მოსაზრების დასაბუთება;

Ø  სხვადასხვა ბუნებრივი საფრთხის მოსალოდნელი შედეგის პროგნოზირება და მათი შერბილების, მიტიგაციის და პრევენციის გზების დასახვა;

Ø  ლოკალური პროცესების ან ქმედებების გლობალური შედეგების პროგნოზირება.

სამიზნე ცნება "მდგრადი განვითარება" – გულისხმობს ბუნებრივი რესურსების რაციონალურ გამოყენებას და გარემოს დაცვას და შესაბამისად ოპტიმალური პირობების შექმნას სოციალური, ეკონომიკური და პოლიტიკური განვითარებისთვის. მდგრადი განვითარების კონცეფციისა და მისი მიმართულებების - გარემოს დაცვა, ეკონომიკური განვითარება, სოციალური კეთილდღეობა, მისაღწევად საჭიროა:

(ა) ბუნებრივი რესურსების რაციონალური გამოყენება (მაგ.,სასარგებლო წიაღისეული, კლიმატური, მიწის, წყლის, მზისა და ქარის რესურსები, ბიორესურსები რეკრეაციული);

(ბ) გარემოსდაცვითი ორგანიზაციები და მნიშვნელოვანი საერთაშორისო შეთანხმებები, დაცული ტერიტორიების კონსერვაცია;

(გ) ბუნებრივი და ანთროპოგენური ფაქტორებით გამოწვეული საფრთხეების მართვა რეგიონულ და გლობალურ დონეზე (მაგ., კლიმატის გლობალური ცვლილება, მეწყერი, წყალდიდობა, წყალმოვარდნა, ღვარცოფი, გვალვა, გაუდაბნოება, მყინვარების დნობა);

(დ) ქვეყნის ეკონომიკური განვითარება და სოციალური კეთილდღეობა (მაგ., ადამიანური/ჰუმანური განვითარების ინდექსი, მშპ, მშპ ერთ სულ მოსახლეზე);

ცნების გააზრება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების სამიზნე ცნებების (ისტორია - „ისტორიული მოვლენა/ პროცესი“, „საზოგადოება“, მოქალაქეობა - „მდგრადი განვითარება“, „დემოკრატია“; ქიმია -„მდგრადი მოხმარება და წარმოება“, ბიოლოგია – “ბიომრავალფეროვნება” შინაარსების უკეთ გასააზრებლად.

საგანი: ჩვენი საქართველო, დაწყებით საფეხურზე გვაქვს განსაზღვრული:

(ა)სწავლა-სწავლების მიზანები:

- ადამიანის წარმოჩენა მთავარ ღირებულებად;

-პატრიოტი მოქალაქის აღზრდა, რომელსაც აქვს მზრუნველი დამოკიდებულება/პასუხისმგებლობა საკუთარი პიროვნების, ოჯახის, თემის, ქვეყნის

(საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა, ბუნებრივი გარემოს დაცვა, ეროვნული სიმბოლიკის, ინსტიტუციები, ეროვნული დღესასწაულების

პატივისცემა) მიმართ;

- ბუნებათსარგებლობის რაციონალური ათვისებისა და მეწარმეობის უნარის განვითარება;

- საქართველოს მხარეებთან დაკავშირებული ისტორიული ეპიზოდებისა და თქმულებების, ბუნებისა და ეთნოგრაფიული ტრადიციების, სოციალური

პრობლემების შესწავლის გზით ეროვნული (სახელმწიფო ენისა და კულტურის პატივისცემა) და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებების (თანასწორობა, ემპათია,

ეთიკა) ჩამოყალიბება.

(ბ) სასწავლო თემები:

თემა გულისხმობს - საქართველო მდებარეობისა და ბუნებრივი პირობების, ისტორიის საკვანძო ეპიზოდებისა და სახელმწიფო მოწყობის შესწავლას.

თბილისი -საქართველოს დედაქალაქი

ქართლი

კახეთი

აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთი (თუშეთი, ფშავ-ხევსურეთი, ხევი, მთიულეთი, გუდამაყარი, ერწო-თიანეთი)

სამცხე-ჯავახეთი

იმერეთი

სამეგრელო

გურია

აჭარა

რაჭა-ლეჩხუმი

აფხაზეთი

სვანეთი

(გ) სამიზნე ცნებები:

დრო

სივრცე

მეურნეობა

მრავალფეროვნება

საზოგადოება

სახელმწიფო

(დ) სწავლის შედეგი (რა მიზნებს უნდა მივაღწიოთ სწავლა-სწავლების პროცესში:

(1) ისტორიული მოვლენების მნიშვნელობაზე მსჯელობა ქვეყნის ისტორიის (გმირები, საქართველოს ისტორიისთვის საკვანძო ეპიზოდები, ფოლკლორში ასახული ისტორიული მეხსიერება) მიმართ დადებითი დამოკიდებულების ჩამოსაყალიბებლად.

(2) საქართველოს მრავალფეროვანი ბუნებრივი პირობებისა და ისტორიულეთნოგრაფიული მხარეების თავისებურებზე მსჯელობა ბუნებრივი გარემოს მიმართ მზრუნველი დამოკიდებულების ჩამოსაყალიბებლად.

(3) საქართველოს სხვადასხვა მხარისთვის დამახასიათებელ ბუნებრივი პირობებსა და მეურნეობის დარგებზე მსჯელობა ბუნებათსარგებლობის რაციონალური ათვისებისა და მეწარმეობის უნარის ჩამოსაყალიბებლად.

(4) საქართველოს მხარეების ეთნიკური, რელიგიური და კულტურული თავისებურებების გაანალიზება მრავალფეროვნებისა და კულტურული მემკვიდრეობის მიმართ დადებითი დამოკიდებულების ჩამოსაყალიბებლად.

(5) საზოგადოებისთვის აქტუალური პრობლემების/გამოწვევების გაანალიზება მოხალისეობრივი აქტივობების დასაგეგმად და განსახორციელებლად.

(6) მოქალაქეებისა და სახელმწიფოს თანამშრომლობის მნიშვნელობის გაცნობიერება სახელმწიფო სიმბოლიკისა და ინსტიტუციების მიმართ პატივისცემის გრძნობის ჩამოსაყალიბებლად.

(ე) თითოეულ სწავლის შედეგს მიბმული აქვს შეფასების კრიტერიუმები, შესაბამისი სამიზნე ცნების/ცნებების კონტექსტში. ამასთან, განმარტებულია თუ რას გულისხმობს მოცემულ შემთხვევაში სამიზნე ცნების სიღრმისეული დამუშავება.

 

(1)   ისტორიული მოვლენების მნიშვნელობაზე მსჯელობა ქვეყნის ისტორიის (გმირები, საქართველოს ისტორიისთვის საკვანძო ეპიზოდები, ფოლკლორში ასახული ისტორიული მეხსიერება) მიმართ დადებითი დამოკიდებულების ჩამოსაყალიბებლად.

საგნის "ჩვენი საქართველო" სწავლა-სწავლების მიზანია:

Ø  ისტორიული მოვლენების/ მითების /ლეგენდების / თქმულებების ეროვნულ და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებებთან (მაგალითად, სამშობლოსთვის თავდადებას, ნოსტალგიას სამშობლოს მიმართ) დაკავშირება;

Ø  ისტორიული მოვლენების (მაგალითად, ბრძოლები, ისტორიული პირების მოღვაწეობა) ერთმანეთთან შედარება - შედარებისთვის კრიტერიუმების გამოკვეთა/შერჩევა;

Ø  შესწავლის ობიექტად შერჩეული ისტორიული მოვლენის/მითის/ლეგენდის/თქმულების პოპულარობის განმაპირობებელი მიზეზების ახსნა; თანამედროვე საზოგადოებისთვის მათი მნიშვნელობის შეფასება;

Ø  საკუთარი პოზიციის/დამოკიდებულების დასაბუთება შესწავლის ობიექტად შერჩეულ ისტორიულ პირთან/მოვლენასთან/მითთან/ლეგენდასთან/თქმულებასთან დაკავშირებით;

Ø  გამოთქვას ვარაუდი - რა ვითარებაში და რატომ ჩამოყალიბდა/შეიძლებოდა ჩამოყალიბებულიყო ესა თუ ის მითი/ლეგენდა/თქმულება.

 

სამიზნე ცნება "დრო" - ცვლილება ყოველდღიური ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია. სხვადასხვა ისტორიულ პერიოდში ადამიანების ყოფა თანამედროვეობისგან მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდა, თუმცა, ზოგიერთი ღირებულება/ფასეულობა (მაგალითად, ქვეყნის სიყვარული) თანაბრად მნიშვნელოვანი იყო როგორც წარსულში და ისე თანამედროვე ეტაპზე მცხოვრები ადამიანებისთვის. ცვლილებებს იწვევს ისტორიული მოვლენების (მაგალითად, აღმშენებლობა, რეფორმა, ტექნოლოგიების განვითარება, ბრძოლა, აჯანყება) მონაცვლეობა. მათ შესახებ ისტორიული წყაროები (მაგალითად, ლეგენდები, მითები, მატიანეები, ისტორიულ ძეგლები) მოგვითხრობს. აღნიშნული ცნების გათავისება საფუძველს ქმნის საბაზო საფეხურზე შემდეგი საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად: ისტორია (სამიზნე ცნებები: ისტორიული წყარო, დრო, ისტორიული მოვლენა/პროცესი), გეოგრაფია (სამიზნე სამიზნე ცნება-მოსახლეობა), მოქალაქეობა (სამიზნე ცნება-საზოგადოება).

 

(2)    საქართველოს მრავალფეროვანი ბუნებრივი პირობებისა და ისტორიულეთნოგრაფიული მხარეების თავისებურებზე მსჯელობა ბუნებრივი გარემოს მიმართ მზრუნველი დამოკიდებულების ჩამოსაყალიბებლად.

საგნის "ჩვენი საქართველო" სწავლა-სწავლების მიზანია:

Ø  საქართველოს მხარეების/ტერიტორიული ერთეულისთვის დამახასიათებელი ბუნებრივი გარემოს, ადგილობრივი მოსახლეობის ყოფა-ცხოვრების თავისებურებებთან (მაგ: განსახლების ფორმებს) დაკავშირება;

Ø  საქართველოს მხარეების/ ტერიტორიული ერთეულების ბუნებრივი გარემოს ერთმანეთთან შედარება არსებითი ნიშანთვისებების მიხედვით (მაგალითად, მდებარეობა და ბუნებრივი პირობები (მთები, დაბლობები, მდინარეები, ტბები, მცენარეები და სხვა));

Ø  საქართველოს მხარეების/ტერიტორიული ერთეულისთვის დამახასიათებელი ბუნებრივი საფრთხეების გამოვლინებების ახსნა/გამოკვეთა;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება საქართველოს მხარეების/ტერიტორიული ერთეულების ბუნებრივი გარემოს თავისებურებისგან გამოწვეულ საფრთხეებთან დაკავშირებით;

Ø  ვარაუდის გამოთქმა საქართველოს მხარეების/ ტერიტორიული ერთეულების განვითარების შესაძლებლობასთან დაკავშირებით (მაგალითად, როგორ შეიძლება გაუმჯობესდეს რეგიონის მოსახლეობის ცხოვრების პირობები).

სამიზნე ცნება "სივრცე" - საქართველო მრავალფეროვანი ბუნებრივი გარემო/პირობებით ხასიათდება. მხარეები/ტერიტორიული ერთეულები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან ბუნებრივი პირობების მიხედვით (მაგალითად შემდეგი ნიშნით - მდებარეობა, მთები, დაბლობები, მდინარეები, ტბები, მცენარეები და ცხოველები). ბუნებრივი გარემო ადგილობრივი მოსახლეობის ყოფაცხოვრების თავისებურებებს (მაგალითად, განსახლების სხვადასხვა ტიპებს) განაპირობებს და მხარის განვითარების პერსპექტივას განსაზღვრავს. აღნიშნული ცნების გათავისება საფუძველს ქმნის საბაზო საფეხურზე შემდეგი საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად: ისტორია (სამიზნე ცნება-სივრცე), გეოგრაფია (სამიზნე ცნება - გეოგრაფიული მოვლენა, გეოგრაფიული პროცესი), მოქალაქეობა (სამიზნე ცნება - მდგრადი განვითარება).

 

(3)    საქართველოს სხვადასხვა მხარისთვის დამახასიათებელ ბუნებრივი პირობებსა და მეურნეობის დარგებზე მსჯელობა ბუნებათსარგებლობის რაციონალური ათვისებისა და მეწარმეობის უნარის ჩამოსაყალიბებლად.

საგნის "ჩვენი საქართველო" სწავლა-სწავლების მიზანია:

Ø  საქართველოს მხარეების/ტერიტორიული ერთეულების ბუნებრივი პირობების/ბუნებრივი რესურსებისა და მეურნეობის დარგების განვითარების პროცესის ერთმანეთთან დაკავშირება;

Ø  საქართველოს სხვადასხვა მხარეში გავრცელებული მეურნეობის დარგების ერთმანეთთან შედარება არსებითი ნიშან-თვისებების მიხედვით (მაგალითად, რა რესურსები და შრომა სჭირდება სამეურნეო საქმიანობას და რა რისკები ახლავს მას; რამდენად არის მოთხოვნა შექმნილ/მოყვანილ პროდუქტზე);

Ø  საქართველოს ამა თუ იმ მხარისთვის მეურნეობის კონკრეტული დარგის მნიშვნელობის ახსნა;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება საქართველოს სხვადასხვა მხარეში ბუნებრივი რესურსების რაციონალური გამოყენების მნიშვნელობასთან დაკავშირებით;

Ø  ვარაუდის გამოთქმა საქართველოს ამა თუ იმ მხარეში მეურნეობის კონკრეტული დარგის განვითარების პერსპექტივასთან დაკავშირებით.

სამიზე ცნება "მეურნეობა" - საქართველოს კონკრეტული მხარისთვის დამახასიათებელი ბუნებრივი გარემო და ბუნებრივი რესურსები აქ მცხოვრებთა საქმიანობას (მაგალითად, სოფლის მეურნეობა, ხელოსნობა და შინამრეწველობა, ტურიზმი, მრეწველობა) განაპირობებს. საქართველოს სხვადასხვა მხარეში ადამიანები/სახელწიფო მეურნეობას ავითარებენ იმის გათვალისწინებით, თუ - რა რესურსები და შრომა სჭირდება სამეურნეო საქმიანობას და რა რისკები ახლავს მას; რამდენად არის მოთხოვნა მათ მიერ შექმნილ/მოყვანილ პროდუქტზე. • აღნიშნული ცნების გათავისება საფუძველს ქმნის საბაზო საფეხურზე შემდეგი საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად: ისტორია (სამიზნე ცნება - სივრცე), გეოგრაფია (სამიზნე ცნება - მოსახლეობა, ეკონომიკა), მოქალაქეობა (სამიზნე ცნება - მდგრადი განვითარება).

 

(4)    საქართველოს მხარეების ეთნიკური, რელიგიური და კულტურული თავისებურებების გაანალიზება მრავალფეროვნებისა და კულტურული მემკვიდრეობის მიმართ დადებითი დამოკიდებულების ჩამოსაყალიბებლად.

საგნის "ჩვენი საქართველო" სწავლა-სწავლების მიზანია:

Ø  საქართველოს მოსახლეობის გამამთლიანებელი ღირებულებების (მაგალითად, კულტურული მემკვიდრეობის პატივისცემა, ტოლერანტობა, სოციალური სოლიდარობა) დაკავშირება საქართველოს სხვადასხვა მხარეში დამკვიდრებულ ყოფით ტრადიციებთან;

Ø  საქართველოს მხარეებისთვის დამახასიათებელი ყოფითი თავისებურებების/ეთნოგრაფიული ყოფის ერთმანეთთან შედარება;

Ø  საქართველოს ამა თუ იმ მხარის ყოფითი თავისებურებების ჩამოყალიბების მიზეზების ახსნა;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება კულტურული მრავალფეროვნების მნიშვნელობასთან/ჩამოყალიბების მიზეზებთან დაკავშირებით;

Ø  ვარაუდის გამოთქმა ქვეყნის კულტურული მრავალფეროვნების დადებითი მხარის წარმოჩენასთან დაკავშირებით.

 

სამიზნე ცნება "მრავალფეროვნება" - საქართველო გამოირჩევა კულტურული, ეთნიკური და რელიგიური მრავალფეროვნებით. ეს მრავალფეროვნება ასახულია მატერიალური და სულიერი კულტურის ძეგლებში (მაგალითად, ფოლკლორში, ეთნოგრაფიულ ყოფაში), რომელიც ქვეყნის სიმდიდრეს წარმოადგენს. მრავალფეროვნება შესაძლებელია რესურსად იქცეს ქვეყნის / მხარის განსავითარებლად. აღნიშნული ცნების გათავისება საფუძველს ქმნის საბაზო საფეხურზე შემდეგი საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად: ისტორია (სამიზნე ცნება-საზოგადოება), გეოგრაფია (სამიზნე ცნება-მოსახლეობა/ეკონომიკა), მოქალაქეობა (სამიზნე ცნება-საზოგადოება).

 

(5)    საზოგადოებისთვის აქტუალური პრობლემების/გამოწვევების გაანალიზება მოხალისეობრივი აქტივობების დასაგეგმად და განსახორციელებლად.

საგნის "ჩვენი საქართველო" სწავლა-სწავლების მიზანია:

Ø  საქართველოში/საქართველოს ამა თუ იმ მხარეში ცნობილი/სახელოვანი პიროვნებების მოღვაწეობის დაკავშირება ეროვნულ და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებებთან;

Ø  საქართველოს სხვადასხვა მხარეში არსებული საზოგადოებრივი პრობლემების ერთმანეთთან შედარება;

Ø  საერთო კეთილდღეობის მისაღწევად/საზოგადოებრივი პრობლემების გადასაჭრელად სამოქალაქო აქტივიზმისა და მოხალისეობის მნიშვნელობის ახსნა (კონკრეტული მაგალითებზე დაფუძნებით);

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება საქართველოს სხვადასხვა მხარისთვის აქტუალურ საზოგადოებრივ პრობლემებთან და მათი გადაჭრის გზებთან დაკავშირებით;

Ø  ვარაუდის გამოთქმა საზოგადოების კეთილდღეობის გასაუმჯობესებლად ინოვაციური იდეებთან დაკავშირებით.

სამიზნე ცნება "საზოგადოება" - საქართველოს მოქალაქეებს აერთიანებს ღირებულებები. ეს ღირებულებები განსაზღვრავს მათ საერთო საზრუნავს (მაგალითად, ზრუნვა ოჯახზე, მხარეზე, ქვეყანაზე, სამოქალაქო უსაფრთხოებაზე, ჯანსაღ ცხოვრების წესის დაცვაზე, კატასროფების რისკის მიტიგაციაზე/პრევენციაზე). საერთო კეთილდღეობის მისაღწევად მნიშვნელოვანია საზოგადოების წევრებს გააზრებული ჰქონდეთ სამოქალაქო აქტივიზმისა და მოხალისეობის მნიშვნელობა. • აღნიშნული ცნების გათავისება საფუძველს ქმნის საბაზო საფეხურზე შემდეგი საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად: ისტორია (სამიზნე ცნება-საზოგადოება, დრო), გეოგრაფია (სამიზნე ცნება-მოსახლეობა, ეკონომიკა), მოქალაქეობა (სამიზე ცნება- მონაწილეობა.

 

(6)    მოქალაქეებისა და სახელმწიფოს თანამშრომლობის მნიშვნელობის გაცნობიერება სახელმწიფო სიმბოლიკისა და ინსტიტუციების მიმართ პატივისცემის გრძნობის ჩამოსაყალიბებლად.

საგნის "ჩვენი საქართველო" სწავლა-სწავლების მიზანია:

Ø  სახელმწიფო ინსტიტუტების ფუნქციებისა და მოქალაქეების საჭიროებების ერთმანეთთან დაკავშირება;

Ø  სახელმწიფო ინსტიტუტის უფლებამოვალეობა/პასუხისმგებლობების ერთმანეთთან შედარება;

Ø  სახელმწიფო ინსტიტუტების ფუნქციონირების მექანიზნების (როგორ და როდის მივმართავთ ამა თუ იმ სტრუქტურას; რა ტიპის მხარდაჭერა შეიძლება მივიღოთ მისგან) მარტივ მაგალითებზე დაფუძნებით ახსნა;

Ø  სახელმწიფოს ფუნქციებთან დაკავშირებული პრობლემების/საკითხების განხილვისას საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება;

Ø  ვარაუდის გამოთქმა სახელმწიფო სტრუქტურებთან თანამშრომლობით ამა თუ იმ საზოგადოებრივი პრობლემის მოგვარების შესაძლო გზებთან დაკავშირებით.

 

სამიზნე ცნება "სახელმწიფო" - სახელმწიფოს ფუნქციაა საკუთარ მოქალაქეებზე ზრუნვა და მათი უფლებების დაცვა. ამ ფუნქციებს ის კანონებისა და ინსტიტუციების საშუალებით ახორციელებს. თავის მხრივ, მოქალაქეებს საკუთარი სახელმწიფოს მიმართ გარკვეული პასუხისმგებლობა და მოვალეობა აქვთ. აღნიშნული ცნების გათავისება საფუძველს ქმნის საბაზო საფეხურზე შემდეგი საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად: ისტორია (სამიზნე ცნება-ძალაუფლება, მოქალაქეობა (სამიზნე ცნება-დემოკრატია).

საგანი: საქართველოს და მსოფლიო ისტორია, საბაზო საფეხურზე გვაქვს განსაზღვრული:

(ა)სწავლა-სწავლების მიზანები:

საქართველოს და კაცობრიობის ისტორიის მიმართ ინტერესის გაღვივება;

• ადამიანის, საზოგადოებისა და სახელმწიფოს განვითარების გზის შესწავლა, ისტორიულ პროცესების მამოძრავებელი ძალების წარმოჩენა;

• მოსწავლეებში პატრიოტული/სამოქალაქო თვითშეგნების ჩამოყალიბება ქართული სახელმწიფოებრიობის ისტორიის, მნიშვნელოვანი ისტორიული პიროვნებების/ისტორიული გმირების მოღვაწეობის, მათი ღვაწლისა და დამსახურების გაცნობის გზით;

• ნაციონალურ და ზოგადსაკაცობრიო კულტურათა თავისებურებების, როგორც ისტორიული პროცესის შედეგის, წარმოჩენა; რეგიონული და გლობალური განვითარების პროცესის მახასიათებლების/თავისებურებების ჩვენება;

• ისტორიული მოვლენის, ისტორიული პიროვნების მოღვაწეობის შესახებ მულტიპერსპექტიული ხედვის ჩამოყალიბება;

• ეროვნული იდენტობის განვითარება; ისტორიულ მაგალითების გათვალისწინებით, პიროვნული, საზოგადოებრივი, ეროვნული და ზოგადსაკაცობრიო

ღირებულებების ჩამოყალიბება; დემოკრატიის საერთაშორისოდ აღიარებული პრინციპების სახელმწიფოებრიობასთან, პატრიოტიზმთან და ადამიანთა ჰარმონიული თანაცხოვრების იდეასთან კავშირში დანახვა;

• ისტორიული ფაქტებზე, მოვლენებზე თუ პროცესებზე დაფუძნებით, სულიერი და მატერიალური ღირებულებების კრიტიკულად განხილვის გზით, საკუთარი მსოფლმხედველობის განვითარება და მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობის ჩამოყალიბება.

(ბ) სასწავლო თემები:

საქართველო და გარესამყარო პრეისტორიულ და ძველაღმოსავლურლურ პერიოდში - თემა გულისხმობს საქართველოში, კავკასიაში, მახლობელ აღმოსავლეთსა დახმელთაშუაზღვისპირეთში კომპლექსური საზოგადოების განვითარების პროცესის შესწავლას. პროცესების წარმოჩენას, რომელიც ქვის და ბრინჯაოს ხანაში ამ რეგიონების ურთიერთდაკავშირებულ განვითარებას განაპირობებდა.

საქართველო და გარესამყარო ელინურ-ელინისტურ პერიოდში - თემა გულისხმობს სოციალურ-პოლიტიკური ცვლილებების განხილვას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ ძვ.წ. II ათასწლეულის მიწურულიდან (ანუ გვიანი ბრინჯაოს ხანის კოლაფსის შემდგომი პერიოდიდან) ძვ.წ. I საუკუნებმდე (ელინისტური ხანის დასასრულამდე) განიცადა ძველაღმოსავლური ტერიტორიული იმპერიების (ასურეთი, აქემენიანთა სპარსეთი), ევრაზიის სტეპებიდან მოსული მომთაბარეების, ბერძნული კოლონიზაციისა და ელინისტური სახელმწიფოების ზეგავლენით.

საქართველო და გარესამყარო რომაულ პერიოდში - თემა გულიხმობს საქართველო ადგილის წარმოჩენას რომაულ სამყაროში ძვ.წ. I – ახ.წ. III საუკუნეებში (სამოქალაქო ომებისა და პრინციპატის ხანაში). სოციალურ-პოლიტიკური ცვლილებების განხილვას,   რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ ფარნავაზიანი მმართველების (მაგალითად, ფარსმან ქველის მეფობის) პერიოდში განიცადა.

საქართველო და გარესამყარო გვიანანტიკურ ხანაში / ადრეულ შუა საუკუნეებში - თემა გულისხმობს საქართველოს ადგილის წარმოჩენას IV-X საუკუნეებში ხმელთაშუაზღვისპირეთში, ევრაზიის სტეპებსა და მახლობელ აღმოსავლეთში მიმდინარე ისტორიულ პროცესებში. სოციალურ-პოლიტიკური ცვლილებების განხილვას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ გაქრისტიანების, ვახტანგ გორგასალის მმართველობის, არაბთა ბატონობის და საქართველოს გაერთიანებისთვის ბრძოლის პერიოდში განიცადა.

საქართველო და გარესამყარო განვითარებულ შუა საუკუნეებში - თემა გულისხმობს საქართველოს ადგილის წარმოჩენას XI-XIII საუკუნეებში - ბიზანტიის იმპერიის გაძლიერებისა (მაკედონელთა დინასტია) და ჯვაროსნული ლაშქრობების პერიოდში. სოციალურპოლიტიკური ცვლილებების განხილვას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ გაერთიანების პერიოდში, დავით აღმაშენებლისა და თამარ მეფის ეპოქაში განიცადა.

საქართველო და გარესამყარო გვიან შუა საუკუნეების პერიოდში - თემა გულისხმობს საქართველოს ადგილის წარმოჩენას XIII საუკუნის შუა ხანებიდან - XVII საუკუნის პირველ ნახევრამდე მიმდინარე ისტორიულ პროცესებში (მონღოლეთის იმპერიის ჩამოყალიბება და დაკნინება, დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენები, "დენთის იმპერიების" წარმოქმნა). სოციალურპოლიტიკური ცვლილებების წარმოჩენას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ მონღოლთა ბატონობის პერიოდში, სეფიანთა ირანისა და ოსმალეთის დაპირისპირების ხანაში განიცადა.

საქართველო და გარესამყარო ადრეულ ახალ პერიოდში - თემა გულისხმობს საქართველოს ადგილისა და მდგომარეობის წარმოჩენას აბსოლუტიზმისა და განმანათლებლობის ხანაში. სოციალურ-პოლიტიკური ცვლილებების განხილვას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ მუსმილი მმართველებისა და ერეკლე მეფის მმართველობის პერიოდში განიცადა.

საქართველო და გარესამყარო გლობალური ცვლილებებისა და ახალი ტიპის სახელმწიფოების ჩამოყალიბების პერიოდში („ხანგრძლივი XIX საუკუნე“ (1789 – 1914 წლები)) - თემა გულისხმობს საქართველოს ადგილის წარმოჩენას "ინდუსტრიული რევოლუციისა" და "ნაციონალიზმის" ეპოქაში მიმდინარე ისტორიულ პროცესებში. სოციალურ-პოლიტიკურ ცვლილებების განხილვას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ დამოუკიდებლობის დაკარგვის შემდეგ მეფის რუსეთის იმპერიაში განიცადა.

პირველი მსოფლიო ომი, საქართველოს პირველი რესპუბლიკა და ბოლშევიკური ოკუპაცია - თემა გულისხმობს საქართველოს ადგილის წარმოჩენას პირველი მსოფლიო ომისა და რუსეთის რევოლუციის პერიოდში. სოციალურ-პოლიტიკური ცვლილებების განხილვას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ პირველი დემოკრატიული რესპუბლიკის არსებობის, საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპაციისა და ბოლშევიკურ რეჟიმთან ბრძოლის პირველ პერიოდში განიცადა.

საქართველო და გარესამყარო ტოტალიტარიზმის, მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში - თემა გულისხმობს საქართველოს ადგილის წარმოჩენას მეორე მსოფლიო ომის ეპოქაში და მის წინამორბედ პერიოდში. სოციალურ-პოლიტიკური ცვლილებების განხილვას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ სტალინის მმართველობის წლებში განიცადა.

საქართველო და გარესამყარო ცივი ომის ეპოქაში - თემა გულისხმობს საქართველოზე „ცივი ომის“ ზეგავლენის წარმოჩენას. სოციალურ-პოლიტიკური ცვლილებების განხილვას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ "დათბობის", "უძრაობისა" და "პერესტროიკის" პერიოდში განიცადა.

დამოუკიდებელი საქართველო და თანამედროვე მსოფლიო - თემა გულისხმობს საქართველოს ადგილის წარმოჩენას თანამედროვე სამყაროში. იმ სოციალურპოლიტიკური ცვლილებების/პროცესების განხილვას, რომელიც ჩვენმა ქვეყანამ დამოუკიდებლობის პერიოდში ტერიტორიული მთლიანობის შენარჩუნებისათვის ბრძოლის, რუსეთის 2008 წლის სამხედრო ინტერვენციისა და საერთაშორისო თანამეგობრობაში ინტეგრაციის პროცესში განიცადა.

(გ) სამიზნე ცნებები:

ისტორიული წყარო

დრო (ისტორიული პერიოდი)

სივრცე (ტერიტორია, გარემო)

საზოგადოება

ძალაუფლება

ისტორიული მოვლენა/პროცესი

(დ) სწავლის შედეგი (რა მიზნებს უნდა მივაღწიოთ სწავლა-სწავლების პროცესში:

(1) სხვადასხვა ისტორიულ ეპოქასთან დაკავშირებული ისტორიული მოვლენაპროცესების გაანალიზება ისტორიული წყაროების გამოყენებით მულტიპერსპექტიული მიდგომების ჩამოსაყალიბებლად.

(2) ისტორიული ეპოქის უნიკალობის შესახებ მსჯელობა სულიერი და მატერიალური ღირებულებების კრიტიკულად გასააზრებლად, საქართველოსა და მსოფლიო ისტორიის მიმართ ინტერესის გასაღვივებლად.

(3) საზოგადოების განვითარებაზე გეოგრაფიული გარემოს ზეგავლენის შესახებ მსჯელობა საზოგადოების განვითარების კანონზომიერებების გასააზრებლად; რეგიონული და გლობალური განვითარების პერსპექტივის წარმოსაჩენად.

(4) წარსულსა და თანამედროვეობაში არსებული საზოგადოებების მახასიათებლების / თავისებურებების შესახებ მსჯელობა საკუთარი მსოფლმხედველობის გასავითარებლად; კულტურათა თავისებურებების, როგორც ისტორიული პროცესის შედეგის, გასააზრებლად.

(5) სახელმწიფოს და საზოგადოებრივი ინსტიტუციების, მმართველობის სისტემების და ძალაუფლების სიმბოლოების შესახებ მსჯელობა სხვადასხვა ისტორიულ პერიოდში ძალაუფლებისთვის ბრძოლის თავისებურებების გასააზრებლად; მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობისა და დემოკრატიის საყოველთაოდ აღიარებული პრინციპების გასათავისებლად.

(6) ისტორიული მოვლენის/პიროვნების შესახებ მსჯელობა როგორც კონკრეტული ისტორიული ეპოქის პერსპექტივიდან და ისე დღევანდელი გადასახედიდან თანამედროვე სოციალურპოლიტიკური მოვლენების სიღმისეულად გასააზრებლად.

(ე) თითოეულ სწავლის შედეგს მიბმული აქვს შეფასების კრიტერიუმები, შესაბამისი სამიზნე ცნების/ცნებების კონტექსტში. ამასთან, განმარტებულია თუ რას გულისხმობს მოცემულ შემთხვევაში სამიზნე ცნების სიღრმისეული დამუშავება.

 

(1)   სხვადასხვა ისტორიულ ეპოქასთან დაკავშირებული ისტორიული მოვლენაპროცესების გაანალიზება ისტორიული წყაროების გამოყენებით მულტიპერსპექტიული მიდგომების ჩამოსაყალიბებლად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  სხვადასხვა ტიპის წყაროს ურთიერთდაკავშირებული გამოყენება კონკრეტული ისტორიული მოვლენის/პროცესის დასახასიათებლად;

Ø  ისტორიული წყაროების ერთმანეთთან შედარება სანდოობისა და შინაარსის მიხედვით;

Ø  შესწავლის ობიექტად შერჩეული მოვლენის ამსახველი ისტორიული წყაროების კლასიფიკაცირება არსებითი მახასიათებლების მიხედვით (მაგალითად, შექმნის მიზანი და პერიოდი);

Ø  ფაქტორების გამოკვეთა, რომელიც შესწავლის ობიექტად შერჩეული ისტორიული წყაროს სანდოობას განაპირობებს;

Ø  ისტორიული წყაროს/წყაროების სანდოობასთან დაკავშირებით საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება;

Ø  განჭვრეტა - როგორ შეიცვლებოდა კონკრეტული ისტორიული წყაროს შინაარსი/ხასიათი პერსპექტივის (მაგალითად, ავტორის ინტერესები/ვინაობის) შეცვლის შემთხვევაში.

სამიზნე ცნება "ისტორიული წყარო" - წარსულის შესწავლისას ისტორიკოსები სხვადასხვა ტიპის წყაროებს (ნივთიერს, ეთნოგრაფიულს, წერილობითს, ლინგვისტურ, აუდიო-ვიდეო, ფოტო-ფონო- დოკუმენტებს) იყენებენ. ყველა წყარო ერთნაირად სანდო არ არის. მათზე დაფუძნებით ისტორიკოსები ხშირად განსხვავებულ დასკვნებს აკეთებენ. წერილობითი წყაროების სანდოობაზე მსჯელობისას, როგორც წესი, ყურადღებას აქცევენ შემდეგ გარემოებებს:

ა) არის თუ არა ავტორი მოვლენების თვითმხილველი - წყარო პირველადია თუ მეორადი;

(ბ) ვინ არის ავტორი - რა მიზანი და მოტივაცია აქვს მას. სამიზნე ცნების “ისტორიული წყარო“ გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად (ქართული ენა და ლიტერატურა (სამიზნე ცნება: „ტექსტი“, „კონტექსტი“).

 

(2)    ისტორიული ეპოქის უნიკალობის შესახებ მსჯელობა სულიერი და მატერიალური ღირებულებების კრიტიკულად გასააზრებლად, საქართველოსა და მსოფლიო ისტორიის მიმართ ინტერესის გასაღვივებლად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  ისტორიული ეპოქის გამთლიანებული სურათის შექმნა კულტურის სხვადასხვა ელემენტის ურთიერთდაკავშირების გზით (მაგალითად, მსოფლმხედველობის, პოლიტიკური კულტურის, მატერიალური კულტურის ძეგლების ურთიერთდაკავშირების გზით);

Ø  სხვადასხვა ისტორიული ეპოქის/პერიოდის ერთმანეთთან შედარება არსებითი ნიშან-თვისებების მიხედვით (მაგალითად, ტექნოლოგიების განვითარების დონე, რელიგიური რწმენა-წარმოდგენები);

Ø  სხვადასხვა ქვეყანაში/ისტორიულ პერიოდში არსებული დროის აღრიცხვის სისტემების ერთმანეთთან შედარება;

Ø  ფაქტორების/მიზეზების ახსნა, რომლებმაც კონკრეტული ეპოქის ფორმირება/ცალკე ისტორიულ ეპოქად გამოკვეთა განაპირობა;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება ისტორიული ეპოქის მახასიათებლებთან და მათი ჩამოყალიბების პროცესთან დაკავშირებით;

Ø  პერიოდიზაციის ორიგინალური სისტემის შექმნა შესწავლის ობიექტად შერჩეული ისტორიული მოვლენის/პროცესის/ ეპოქის/ქვეყნის ისტორიის დასახასიათებლად.

 

სამიზნე ცნება "დრო (ისტორიული პერიოდი)" - ისტორია დროში მიმდინარე ცვლილებების შემსწავლელი დარგია. ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე ადამიანებს განსხვავებული დამოკიდებულება ჰქონდათ დროის მიმართ: იყენებდა დროის აღრიცხვის სხვადასხვაგვარ სისტემებს; გამოყოფდნენ სხვადასხვა პერიოდებს ეთნიკური ჯგუფის/კაცობრიობის ისტორიაში. თანამედროვე ეტაპზე ყველაზე მეტად გავრცელებულია კაცობრიობის განვლილი წარსულის დაყოფა ისტორიულ ეპოქებად (პრეისტორია, ძველი მსოფლიოს ისტორია, შუა საუკუნეების ისტორია, ახალი ისტორია, უახლესი ისტორია) და არქეოლოგიურ პერიოდებად (ქვის ხანა, ბრინჯაოს ხანა, რკინის ხანა). ამ ისტორიულ ეპოქებში/პერიოდებში განსხვავებული იყო საზოგადოების მოწყობა, მსოფლმხედველობა, ტექნოლოგიები და ადამიანების ყოველდღიური ცხოვრება. სამიზნე ცნების “დრო (ისტორიული პერიოდი)“ გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად (ქართული ენა და ლიტერატურა (სამიზნე ცნება: , „კონტექსტი“), მუსიკა (სამიზნე ცნება - "მუსიკალური ეპოქა"), ვიზუალური ხელოვნება (სამიზნე ცნება - "სხვადასხვა ეპოქის, ქვეყნის, კულტურის, მიმდინარეობის, სტილის ხელოვნება"), გეოგრაფია (სამიზნე ცნება - მოსახლეობა, მეურნეობა).

 

(3)    საზოგადოების განვითარებაზე გეოგრაფიული გარემოს ზეგავლენის შესახებ მსჯელობა საზოგადოების განვითარების კანონზომიერებების გასააზრებლად; რეგიონული და გლობალური განვითარების პერსპექტივის წარმოსაჩენად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  საზოგადოების მახასიათებლების დაკავშირება ქვეყნის/მხარის/რეგიონის გეოგრაფიულ და კლიმატურ პირობებთან;

Ø  სხვადასხვა გეოგრაფიული სივრცის ერთმანეთთან შედარება ბუნებრივი პირობებისა და ისტორიული მნიშვნელობის მიხედვით;

Ø  სხვადასხვა ისტორიულ პერიოდში ერთი და იმავე გეოგრაფიული სივრცის მნიშვნელობის შედარებითი დახასიათება (მაგალითად, რით და რატომ იყო მნიშვნელოვანი კავკასია ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე);

Ø  მიზეზების ახსნა, რომლებმაც შესწავლის ობიექტად შერჩეული ისტორიულ-გეოგრაფიული სივრცის ფორმირება/მნიშვნელობის ზრდა/დაკნინება განაპირობა.

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება საზოგადოების განვითარებაზე კლიმატური პირობების ზეგავლენასთან/ამა თუ იმ გეოგრაფიული სივრცის მნიშვნელობასთან დაკავშირებით;

Ø  ვარაუდის გამოთქმა - როგორ შეიცვლებოდა კონკრეტული პერიოდის/ქვეყნის/ცივილიზაციის ისტორია განსხვავებული კლიმატური/გეოგრაფიულ პირობების არსებობის შემთხვევაში.

 

სამიზნე ცნება "სივრცე (ტერიტორია, გარემო)" - გეოგრაფიული გარემო, ისევე როგორც ცოდნა გეოგრაფიული გარემოს შესახებ, მნიშვნელოვან ზეგავლენას ახდენს საზოგადოებების განვითარებაზე. გარემო ხშირად განსაზღვრავს საზოგადოების მახასიათებლებს, კლიმატური პირობების ცვლილება კი მნიშვნელოვან ზეგავლენას ახდენს ისტორიულ პროცესზე. სხვადასხვა ისტორიულ პერიოდში სხვადასხვა ისტორიულკულტურული სივრცე იძენდა განსაკუთრებულ მნიშვნელობას. ამა თუ იმ ტერიტორიის მნიშვნელობის ზრდას/დაკნინებას როგორც წესი ეკონომიკური, რელიგიური და სტრატეგიული ხასიათის მიზეზები განაპირობებდა. სამიზნე ცნების “სივრცე (ტერიტორია, გარემო“) გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად (გეოგრაფია (სამიზნე ცნება - მოსახლეობა, მეურნეობა, გეოგრაფიული გარსი), მოქალაქეობა (სამიზნე ცნება - საზოგადოება).

 

(4)    წარსულსა და თანამედროვეობაში არსებული საზოგადოებების მახასიათებლების / თავისებურებების შესახებ მსჯელობა საკუთარი მსოფლმხედველობის გასავითარებლად; კულტურათა თავისებურებების, როგორც ისტორიული პროცესის შედეგის, გასააზრებლად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  კონკრეტული საზოგადოების დახასიათება მისი შემადგენელი ელემენტების (მაგალითად, სოციალური ფენები, პოლიტიკური ელიტა) შესახებ ინფორმაციის ურთიერთდაკავშირების გზით;

Ø  სხვადასხვა საზოგადოების ერთმანეთთან შედარება არსებითი ნიშან-თვისებების მიხედვით (მაგალითად, ღირებულებები, რომელიც საზოგადოებას ამთლიანებს, რომელი სოციალური ფენები იკვეთება საზოგადოების წიაღში, ვინ არის აღქმული „კულტურულ სხვად“)

Ø  კონკრეტული საზოგადოების ჩამოყალიბების/ განვითარების/კოლაფსის/დაკნინების მიზეზების ახსნა;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება საზოგადოების მახასიათებლებთან/საზოგადოების განვითარების პროცესთან დაკავშირებით;

Ø  ვარაუდის გამოთქმა - როგორ განვითარდებოდა საზოგადოება ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე უარყოფილი იდეების რეალიზების შემთხვევაში (მაგალითად, წარმატებული რომ ყოფილიყო ყუთლუ არსლანის დასის გამოსვლა).

 

სამიზნე ცნება "საზოგადოება" - ისტორიულად მრავალი საზოგადოება არსებობდა. ისინი ერთმანეთისგან განსხვავდებოდნენ კომპლექსურობის ხარისხით (ზომა, სოციალურ ფენებად დაყოფა, შრომის დანაწილება); ჰქონდათ ერთმანეთისგან განსხვავებული ცხოვრების წესი/ყოველდღიური ცხოვრება, მსოფლმხედველობა (სოციალური ნორმები, იდენტობის განმსაზღვრელი ნიშნები, "კულტურული სხვისადმი" დამოკიდებულება) და ფასეულობათა სისტემა. სამიზნე ცნების “საზოგადოება“ გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე სამიზნე ცნებების გასააზრებლად (მოქალაქეობა (სამიზნე ცნება „საზოგადოება“), გეოგრაფია (სამიზნე ცნება - მოსახლეობა, მეურნეობა).

 

(5)    სახელმწიფოს და საზოგადოებრივი ინსტიტუციების, მმართველობის სისტემების და ძალაუფლების სიმბოლოების შესახებ მსჯელობა სხვადასხვა ისტორიულ პერიოდში ძალაუფლებისთვის ბრძოლის თავისებურებების გასააზრებლად; მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობისა და დემოკრატიის საყოველთაოდ აღიარებული პრინციპების გასათავისებლად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  ძალაუფლების სიმბოლოებისა და ბერკეტების დაკავშირება კონკრეტულ საზოგადოებაში/საზოგადოებრივ ჯგუფებში გაზიარებულ ღირებულებთან;

Ø  ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე არსებული მმართველობის სისტემის, სასამართლოს, ძალაუფლების სიმბოლოების, ხელისუფლებისთვის ბრძოლის ფორმების ერთმანეთთან შედარება;

Ø  სხვადასხვა ისტორიული პერიოდისთვის დამახასიათებელი კონფლიქტების/კონფლიქტის განსხვავებული დეტალების გამოკვეთა - განსხვავებების განმაპირობებელი მიზეზების ახსნა;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება სხვადასხვა ისტორიულ პერიოდში ძალაუფლებისთვის ბრძოლის თავისებურებებთან დაკავშირებით;

Ø  მოსაზრებების გამოთქმა პოლიტიკური სისტემის გაუმჯობესებასთან დაკავშირებით - მაგალითად, მსჯელობა იმაზე, თუ რა შემთხვევაში შეიძლება იყოს მმართველობა უფრო ეფექტური და ჰუმანური.

სამიზნე ცნება "ძალაუფლება" - სიტყვა "ძალაუფლება" წარმოაჩენს ადამიანის შესაძლებლობას ზეგავლენა მოახდინოს პროცესების / საზოგადოების განვითარებაზე. სხვადასხვა ისტორიულ ეპოქაში ძალაუფლებისთვის ბრძოლა სხვადასხვა ფორმით მიმდინარეობდა. იცვლებოდა: სოციალური სტრუქტურები, საზოგადოებრივი პრობლემების დღის წესრიგი, პოლიტიკური ელიტების ინტერესები, ძალაუფლების სიმბოლოები, სახელისუფლებო სტრუქტურები, მმართველობის ფორმები და ხელისუფლების ლეგიტიმაციის განმსაზღვრელი იდეები. თანამედროვე დემოკრატიულ სახელმწიფოში ხელისუფლების წყაროა ხალხი. ხალხი ირჩევს ხელისუფლებას მოქალაქეების უფლებების დაცვისთვის ქვეყნის/სახელმწიფოს განვითარების უზრუნველსაყოფად. სამიზნე ცნების “ძალაუფლება“ გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად (მოქალაქეობა (სამიზნე ცნება „დემოკრატია“), გეოგრაფია (სამიზნე ცნება - მოსახლეობა, მეურნეობა).

 

(6)    ისტორიული მოვლენის/პიროვნების შესახებ მსჯელობა როგორც კონკრეტული ისტორიული ეპოქის პერსპექტივიდან და ისე დღევანდელი გადასახედიდან თანამედროვე სოციალურპოლიტიკური მოვლენების სიღმისეულად გასააზრებლად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  შესწავლის ობიექტად შერჩეულ ისტორიულ მოვლენასთან დაკავშირებული ფაქტებისა და მოვლენების ურთერთდაკავშირებულად აღწერა;

Ø  სხვადასხვა ისტორიული მოვლენის/პროცესის ერთმანეთთან შედარება არსებითი ნიშან-თვისებების მიხედვით (მაგალითად, პიროვნული ფაქტორის მნიშვნელობა, სოციალური ფონი);

Ø  შესწავლის ობიექტად შერჩეული ისტორიული მოვლენის/პროცესის მიზეზებისა და შედეგების ახსნა;

Ø  ისტორიულ მოვლენების/პროცესების მნიშვნელობის შეფასება ლოკალურ და გლობალურ დონეზე;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება ისტორიულ მოვლენებთან და პროცესებთან დაკავშირებით; ➢ ორიგინალური მოსაზრებების გამოთქმა ისტორიულ მოვლენებთან/პროცესებთან დაკავშირებით (მაგალითად, მათ მნიშვნელობასთან, მათ შორის არსებულ მიზეზ-შედეგობრივ კავშირებთან დაკავშირებით);

Ø  ვარაუდის გამოთქმა - როგორ განვითარდებოდა ისტორია ამა თუ იმ ისტორიული მოვლენის განსხვავებულად წარმართვის შემთხვევაში (მაგალითად, რომ არ დაწყებულიყო პირველი მსოფლიო ომი).

სამიზნე ცნება "ისტორიული მოვლენა / პროცესი" - ისტორია არის ისტორიული მოვლენებისა და პროცესების ერთობლიობა. ყველა ისტორიულ მოვლენას აქვს გამომწვევი მიზეზი/მიზეზები; მოსდევს გარკვეული შედეგები. ზოგიერთი მათგანის მნიშვნელობა უფრო გლობალურია, ზოგიერთის - უფრო ლოკალური. ისტორიკოსები ხშირად განსხვავებულად აფასებენ ისტორიული მოვლენების მნიშვნელობას და მათ შორის არსებულ მიზეზ-შედეგობრივ კავშირებს. სამიზნე ცნების “ისტორიული მოვლენა/პროცესი“ გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების სამიზნე ცნებების გასააზრებლად (მოქალაქეობა (სამიზნე ცნება „მდგრადი განვითარება“, "მონაწილეობა"), გეოგრაფია (სამიზნე ცნება - მოსახლეობა, მეურნეობა, მდგრადი განვითარება).

საგანი: მე და საზოგადოება, დაწყებით საფეხურზე გვაქვს განსაზღვრული:

(ა)სწავლა-სწავლების მიზანები:

- ადამიანის წარმოჩენა მთავარ ღირებულებად;

- სოციალიზაციასა და თვითგამოხატვაში მოსწავლის დახმარება;

-პატრიოტი მოქალაქის აღზრდა, რომელსაც აქვს მზრუნველი დამოკიდებულება/პასუხისმგებლობა საკუთარი პიროვნების, ოჯახის, თემის, ქვეყნის (საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა, ბუნებრივი გარემოს დაცვა, ეროვნული სიმბოლიკის, ინსტიტუციები, ეროვნული დღესასწაულების პატივისცემა) მიმართ;

-პიროვნული ურთიერთობებისა და საზოგადოებრივი პრობლემების/საჭიროებების შესწავლის გზით ეროვნული (სახელმწიფო ენისა და კულტურის პატივისცემა) და ზოგადსაკაცობრიო (თანასწორობა, ემპათია, ეთიკა) ღირებულებების ჩამოყალიბება.

(ბ) სასწავლო თემები:

ჩემი ოჯახი -  თემა გულისხმობს ოჯახის ყოველდღიურ ცხოვრებასთან / საზრუნავთან დაკავშირებული საკითხების განხილვას.

სასკოლო გარემო, მეგობრები და თანატოლები - თემა გულისხმობს სასკოლო საზოგადოების ყოველდღიურ ცხოვრებასთან, საზრუნავთან, აქტუალურ პრობლემებთან დაკავშირებული საკითხების განხილვას.

გარემო, რომელშიც ვცხოვრობ - თემა გულისხმობს სამეზობლო თემის ყოველდღიურ ცხოვრებასთან, თემის წევრების საერთო საზრუნავთან, აქტუალურ პრობლემებთან დაკავშირებული საკითხების განხილვას.

განათლება სკოლის მიღმა -  თემა გულისხმობს თაობიდან თაობაზე ცოდნის გადაცემის ფორმების შესწავლას. არაფორმალური კონტექსტებისა და საგანმანათლებო პროფილის მქონე სხვადასხვა ინტიტუტების (მუზეუმი, თეატრი, ბიბლიოთეკა, კინოთეატრი) ფუნქციონირებასთან დაკავშირებული საკითხების განხილვას.

მედია და ინფორმაცია  - თემა გულისხმობს ინფორმაციის მოპოვება-გავრცელებასთან და მედია საშუალებების ფუნქციონირებასთან დაკავშირებული საკითხების განხილვას.

მე და ჩემი ქვეყანა  -  თემა გულისხმობს პიროვნებისგან ქვეყანაზე, მის ღირებულებებსა და პრობლემებზე ზრუნვისა და სახელმწიფოსაგან პიროვნებაზე ზრუნვის საკითხების, ასევე იმ საფუძვლების განხილვას, რომლებიც საქართველოს მოსახლეობას ამთლიანებს, ერად და სამოქალაქო საზოგადოებად აყალიბებს.

(გ) სამიზნე ცნებები:

პიროვნება

საზოგადოება

ზრუნვა

ინსტიტუცია

ცვლილება

(დ) სწავლის შედეგი (რა მიზნებს უნდა მივაღწიოთ სწავლა-სწავლების პროცესში:

(1) საკუთარი თავის აღქმა პიროვნებად და საზოგადოების/საზოგადოებრივი ჯგუფის (მაგალითად, ოჯახი, სამეგობრო, სკოლა) წევრად წარმატებული სოციალიზაციისა და თვითგამოხატვისთვის.

(2) ასაკის შესატყვისი ღირებულებებისა და საზოგადოებაში მიღებული ეთიკის ნორმების გათავისება სოციუმში ადეკვატურად და ეთიკურად მოქმედებისთვის.

(3) საკუთარი ემოციების მართვა განსხვავებული კულტურის, რელიგიის (აღმსარებლობის), ეროვნების, შესაძლებლობის, შეხედულების ადამიანების მიმართ ტოლერანტული დამოკიდებულების გამოსავლენად.

(4) პირად და საზოგადოებრივ საჭიროებებსა და მოთხოვნილებებზე ზრუნვის, ბუნებრივი გარემოსა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის მნიშვნელობის გაცნობიერება საკუთარი თავის, ოჯახის, მეგობრების, საზოგადოების, ქვეყნის მიმართ მზრუნველი დამოკიდებულების გამოსავლენად.

(5) ინსტიტუციების ფუნქციებისა და მნიშვნელობის გააზრება ინდივიდებისა და საზოგადოებისთვის აქტუალური საჭიროებების/პრობლემების გადასაჭრელად/ მათი მოგვარების პროცესში წვლილის შესატანად.

(6) სოციალური მოვლენების დროში ცვალებადობის გააზრება ინდივიდებისა და საზოგადოებისთვის აქტუალური საკითხების/პრობლემების გასაანალიზებლად.

(ე) თითოეულ სწავლის შედეგს მიბმული აქვს შეფასების კრიტერიუმები, შესაბამისი სამიზნე ცნების/ცნებების კონტექსტში. ამასთან, განმარტებულია თუ რას გულისხმობს მოცემულ შემთხვევაში სამიზნე ცნების სიღრმისეული დამუშავება.

 

(1)   საკუთარი თავის აღქმა პიროვნებად და საზოგადოების/საზოგადოებრივი ჯგუფის (მაგალითად, ოჯახი, სამეგობრო, სკოლა) წევრად წარმატებული სოციალიზაციისა და თვითგამოხატვისთვის.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  საკუთარი და სხვა ადამიანების უნიკალობის (განსხვავებული პიროვნული თვისებები, ღირებულებები ) გამოკვეთა;

Ø  პიროვნული თვისებებისა და დამოკიდებულებების (მაგალითად, ასერტულობა, ემოციების მართვა, ტოლერანტობა, სამართლიანობა, პასუხისმგებლობა) გამოკვეთა, რომლებიც ადამიანს საზოგადოების სხვა წევრებთან ჰარმონიული ურთიერთობების ჩამოყალიბებაში ეხმარება;

Ø  ცხოვრებისეული სიტუაციების (მაგალითად, ჰარმონიული და კონფლიქტური) კლასიფიცირება; მათ შორის მსგავსებებისა და განსხვავებების გამოკვეთა;

Ø  საკუთარი და სხვა ადამიანების ემოციების ამოცნობა და სახელდება; მათი გამომწვევი მიზეზების ახსნა;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება პიროვნებათაშორის კონფლიქტებთან/ ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან დაკავშირებით შესაძლებლობების გამოკვეთა/განვითარება ადამიანებს შორის კონფლიქტების არაძალადობრივი მეთოდებით გადასაჭრელად;

Ø   კონფლიქტური/ცხოვრებისეული სიტუაციის განხილვა სხვადასხვა მხარის პერსპექტივიდან.

 

სამიზნე ცნება “პიროვნება” − ყველა ადამიანი არის უნიკალური პიროვნება, რომელსაც აქვს საკუთარი მოთხოვნილებასაჭიროებები (უსაფრთხოება, მიკუთვნების განცდა, აღიარება, პატივისცემა, რეალიზება) და მსოფლმხედველობა (რწმენა, ღირებულებები, იდენტობა). თითოეული ჩვენგანი თავისებურად აღიქვამს გარშემო მიმდინარე მოვლენებს. ადამიანი სხვა ადამიანებთან ურთიერთობით იძენს ცხოვრებისეულ გამოცდილებას, რაც ხელს უწყობს მის პიროვნულ განვითარებას (პიროვნული თვისებებისა და ღირებულებების ჩამოყალიბებას). საზოგადოების წევრებთან, განსხვავებული შეხედულების, ეროვნების, რელიგიის ადამიანებთან თანამშრომლობისა და ეფექტური კომუნიკაციისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ასერტულობას (ადამიანის უნარს, თამამად გამოხატოს საკუთარი სათქმელი სხვისი შეურაცხყოფის გარეშე). სამიზნე ცნების „პიროვნება“ გათავისება საფუძველს ქმნის სწავლა-სწავლების მომდევნო საფეხურებზე ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების შესასწავლად (საგანი „მოქალაქეობა“, სამიზნე ცნება − დემოკრატია).

 

(2)    ასაკის შესატყვისი ღირებულებებისა და საზოგადოებაში მიღებული ეთიკის ნორმების გათავისება სოციუმში ადეკვატურად და ეთიკურად მოქმედებისთვის.

(3)    საკუთარი ემოციების მართვა განსხვავებული კულტურის, რელიგიის (აღმსარებლობის), ეროვნების, შესაძლებლობის, შეხედულების ადამიანების მიმართ ტოლერანტული დამოკიდებულების გამოსავლენად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  ეთიკის ნორმებისა და ღირებულებების (მაგალითად, სამართლიანობა, პასუხისმგებლობა, კეთილსინდისიერება, განსხვავებულობის მიმღებლობა, განსხვავებული კულტურის, რელიგიის (აღმსარებლობის), ეროვნების, შესაძლებლობების, შეხედულების ადამიანების მიმართ ტოლერანტული დამოკიდებულება) ყოველდღიურ ცხოვრებასთან და საკუთარ პასუხისმგებლობასთან დაკავშირება;

Ø  საზოგადოებრივი ჯგუფების (მაგალითად, ოჯახი, სამეზობლო, სამეგობრო, თანაკლასელები) ერთმანეთთან შედარება; ფაქტორების გამოკვეთა, რომლებიც ამა თუ იმ საზოგადოებრივი ჯგუფის წევრებს აერთიანებს;

Ø  ინდივიდების/საზოგადოების აქტუალური პრობლემის გამოკვეთა; მათი წარმოქმნის მიზეზების ახსნა;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება საზოგადოებისთვის აქტუალურ საკითხებთან/პრობლემებთან დაკავშირებით.

Ø  ვარაუდის გამოთქმა/იდეის განვითარება ინდივიდების/საზოგადოების აქტუალური პრობლემების გადაჭრის ხელშესაწყობად.

 

სამიზნე ცნება "საზოგადოება" − ადამიანი სხვადასხვა საზოგადოებრივი ჯგუფის (მაგალითად, ოჯახი, სკოლა, პროფესიული ჯგუფი, ერი/ეთნოსი) წევრია. საზოგადოების წევრებს, მიუხედავად მათი პიროვნული განსხვავებულობისა, აქვთ ერთიანობის განცდა („ჩვენ“), საერთო ინტერესი, საზრუნავი (გამოხატული სხვადასხვა სახის სიმბოლოებში, ტრადიციებში, საერო და რელიგიურ დღესასწაულებში); ისინი ერთმანეთთან თანხმდებიან ურთიერთობისა და ქცევის წესებზე, საერთო ღირებულებებსა და პასუხისმგებლობებზე. საზოგადოების წევრებს შორის ჯანსაღ/ უსაფრთხო კომუნიკაციასა და ჰარმონიული/კეთილგანწყობილი ურთიერთობების ჩამოყალიბებას ხელს უშლის სტერეოტიპები, მოუგვარებელი კონფლიქტები, ძალადობა, მათ შორის საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენებით (პირადი სივრცის დარღვევა, პირადი ინფორმაციის გამჟღავნება, ჩაგვრა/ბულინგი, ,განსხვავებული იდეების თავს მოხვევა), ემოციების გამოხატვამართვისა და კონფლიქტების არაძალადობრივი მეთოდებით მოგვარების უნარების დეფიციტი. სამიზნე ცნების „საზოგადოება“ გათავისება საფუძველს ქმნის სწავლა-სწავლების მომდევნო საფეხურებზე „საზოგადოების“ იდეის/ცნების უფრო სიღრმისეული გააზრებისთვის საზოგადოებრივი მეცნიერების საგნებში („ჩვენი საქართველო“, „ისტორია“, „გეოგრაფია“, „მოქალაქეობა“).

 

(4)    პირად და საზოგადოებრივ საჭიროებებსა და მოთხოვნილებებზე ზრუნვის, ბუნებრივი გარემოსა და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის მნიშვნელობის გაცნობიერება საკუთარი თავის, ოჯახის, მეგობრების, საზოგადოების, ქვეყნის მიმართ მზრუნველი დამოკიდებულების გამოსავლენად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  პირადი და საზოგადოებრივი საჭიროებების გამოკვეთა; ყოველდღიური ქმედებების გრძელვადიან მიზნებთან (მაგალითად, ჯანმრთელობა, ფინანსები, პროფესიები) დაკავშირება;

Ø  ემოციების სახელდება და მათი დაკავშირება ადამიანის განწყობასთან და საჭიროებებთან;

Ø  ზრუნვის ფორმების (მაგალითად, მოხალისეობა, ქველმოქმედება,) ერთმანეთთთან შედარება; მათ შორის მსგავსებებისა და განსხვავებების გამოკვეთა;

Ø  ადამიანების/საზოგადოებრივი ჯგუფების (მაგალითად, ოჯახის წევრები, მეგობრები, მეზობლები, თანამოქალაქეები, სასკოლო საზოგადოები, თემი, ქვეყანა) საჭიროებების/ პრობლემების გამოკვეთა და მათი გამომწვევი მიზეზების ახსნა; საკუთარი ჩართულობით მათ გადაჭრაზე ზრუნვის მნიშვნელობაზე მსჯელობა/მათ გადაჭრაზე ზრუნვა.

Ø  პიროვნულ ურთიერთობებსა და საზოგადოებრივ პრობლემებზე ზრუნვის პოზიტიური ზეგავლენის დასაბუთება;

Ø  ამა თუ იმ საჭიროებასთან/პრობლემასთან მიმართებით ზრუნვის კონკრეტული ფორმის მიზანშეწონილობის დასაბუთება;

Ø  ვარაუდის გამოთქმა/იდეის განვითარება, რომელიც მიმართული იქნება ცხოვრებისეული პრობლემების მოგვარებაზე, კონფლიქტების არაძალადობრივი მეთოდებით მართვასა და საზოგადოებრივი პრობლემის პრევენციაზე;

სამიზნე ცნება "ზრუნვა" − ზრუნვა ნიშნავს თანაგრძნობას/თანაგანცდას (ემპათიას) და მოვლას; საკუთარი ქმედებებით ვინმეს(მაგალითად, ოჯახი, მეგობრები, თანატოლები) ან რაიმეს (მაგალითად, კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები, გარემო, საზოგადოებრივი პრობლემები,რესურსების დაზოგვა და ჯანსაღი ცხოვრების წესი, ცხოველები და მცენარეები) მიმართ ყურადღების გამოხატვას პირადი სარგებლის მოლოდინის გარეშე, გრძელვადიან მიზნებზე ორიენტირებით. სამიზნე ცნების „ზრუნვა“ გათავისება საფუძველს ქმნის სწავლასწავლების მომდევნო საფეხურებზე სამოქალაქო მონაწილეობისა და მდგრადი განვითარების იდეის/ცნების გასააზრებლად საგნების „ბუნებისმეტყველება“, „ჩვენი საქართველო“, „გეოგრაფია“, „მოქალაქეობა“ ფარგლებში.

 

(5)    ინსტიტუციების ფუნქციებისა და მნიშვნელობის გააზრება ინდივიდებისა და საზოგადოებისთვის აქტუალური საჭიროებების/პრობლემების გადასაჭრელად/ მათი მოგვარების პროცესში წვლილის შესატანად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  საზოგადოების წევრების საქმიანობის/პროფესიების და საჭიროებების დაკავშირება კონკრეტული ინსტიტუციების (მაგალითად, სახელმწიფო სამსახურები, კულტურულ-საგანმანათლებლო, რელიგიური, მედია, ეკონომიკური ინსტიტუტები, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები) ფუნქციებთან;

Ø  ინსტიტუციების/პროფესიების ერთმანეთთან შედარება ფუნქციების/დანიშნულების მიხედვით;

Ø  ამა თუ იმ საზოგადოებრივი და სახელმწიფო ინსტიტუტის ფუნქციის ახსნა;

Ø  ამა თუ იმ საზოგადოებრივი და სახელმწიფო ინსტიტუტის საჭიროების გამოკვეთა და დასაბუთება (მაგალითად, მსჯელობა იმაზე, რას აკეთებს ეს ინსტიტუტები ისეთს, რასაც საკუთარი ძალისხმევით ვერ შევძლებდით);

Ø  ვარაუდის გამოთქმა, ახალი ინსტიტუციების საჭიროებისა და არსებულის მუშაობის გაუმჯობესების შესახებ.

სამიზნე ცნება "ინსტიტუცია" − ინსტიტუცია არის კონკრეტული დანიშნულების/ფუნქციის მქონე დაწესებულება, რომლის მიზანია ინდივიდებისა და საზოგადოების საჭიროებებზე ზრუნვა. ინსტიტუციებში სხვადასხვა პროფესიის ადამიანები მუშაობენ. ისინი უფრო ეფექტიანად ზრუნავენ ინდივიდებისა და საზოგადოების საჭიროებებზე, ვიდრე ეს ერთ ადამიანს შეუძლია. სამიზნე ცნების „ინსტიტუცია“ გათავისება საფუძველს ქმნის სწავლა-სწავლების მომდევნო საფეხურებზე სახელმწიფოს იდეის/ცნების გასააზრებლად საგნების „ჩვენი საქართველო“, „ისტორია“, „გეოგრაფია“, „მოქალაქეობა“ ფარგლებში.

 

(6)    სოციალური მოვლენების დროში ცვალებადობის გააზრება ინდივიდებისა და საზოგადოებისთვის აქტუალური საკითხების/პრობლემების გასაანალიზებლად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  ტრადიციების, სიძველეების, არტეფაქტების, სიმბოლოების, მიკროისტორიების წარსულთან, აწმყოსთან და მომავალთან დაკავშირება;

Ø  ინდივიდისა და საზოგადოებისთვის აქტუალურ საკითხების/პრობლემების წარსულთან, აწმყოსთან და მომავალთან დაკავშირება;

Ø  ტრადიციებთან, სიძველეებთან, არტეფაქტებთან, სიმბოლოებთან დაკავშირებული მიკროისტორიების ერთმანეთთან შედარება ღირებულებითი ასპექტების მიხედვით (მაგალითად, განსხვავებების გამოკვეთა ისტორიებს შორის, რომლებიც ოჯახისთვის, სკოლისთვის, სამეზობლო თემისთვის და მთელი ქვეყნისთვის მნიშვნელოვან მოვლენებსა და ღირებულებებს გვახსენებს).

Ø  ახსნას მიზეზები, რატომ შემორჩა ესა თუ ის ცხოვრებისეული ამბავი/მიკროისტორია საზოგადოებრივი ჯგუფის წევრების მეხსიერებას;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება კონკრეტული მიკროისტორიის, რელიკვიის, სიმბოლოს წარმოშობასთან და მის მნიშვნელობასთან დაკავშირებით;

Ø  განხილული ამბების მსგავსი/მასთან არსობრივად დაკავშირებული მიკროისტორიების მოფიქრება/გახსენება.

სამიზნე ცნება “ცვლილება” − ცვლილება ყოველდღიური ცხოვრების ნაწილია. მის შესახებ ინფორმაციას ცალკეული ობიექტები (მაგალითად, არტეფაქტები, სიძველეები), ტრადიციები და ტექსტები (ზეპირი, წერილობითი) ასახავს/ინახავს. ეს ობიექტები ჩვენთვის მნიშვნელოვან ღირებულებებს განასახიერებს და მათთან დაკავშირებულ ისტორიებს „გვიამბობს“. სამიზნე ცნების „ცვლილება“ გათავისება საფუძველს ქმნის სწავლა-სწავლების მომდევნო საფეხურებზე ისტორიზმის პრინციპის გააზრებისთვის (საგანი „ჩვენი საქართველო“ – სამიზნე ცნება „დრო“; საგანი „ისტორია“ – სამიზნე ცნება „დრო, ისტორიული პერიოდი“, საგანი „მოქალაქეობა“ – სამიზნე ცნება „საზოგადოება“, „მდგრადი განვითარება“, „მონაწილეობა“).

საგანი: მოქალაქეობა, საბაზო საფეხურზე გვაქვს განსაზღვრული:

(ა)სწავლა-სწავლების მიზანები:

- ადამიანის წარმოჩენა მთავარ ღირებულებად;

- სოციალიზაციასა და თვითგამოხატვაში მოსწავლის დახმარება;

- სოციალურ-პოლიტიკური პროცესების მიმართ ინტერესის გაღვივება;

- მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობისა და საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პროცესებში მონაწილეობის კულტურის ჩამოყალიბება;

- პატრიოტი მოქალაქის აღზრდა, რომელსაც აქვს მზრუნველი დამოკიდებულება/პასუხისმგებლობა საკუთარი პიროვნების, ოჯახის, თემის, ქვეყნის (საქართველოს

კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა, ბუნებრივი გარემოს დაცვა, ეროვნული სიმბოლიკის, ინსტიტუციები, ეროვნული დღესასწაულების პატივისცემა) მიმართ;

- პიროვნული ურთიერთობებისა და სოციალურ-პოლიტიკური მოვლენების კვლევისა და შესწავლის გზით ეროვნული (სახელმწიფო ენისა და კულტურის პატივისცემა)

და ზოგადსაკაცობრიო (თანასწორობა, ემპათია, ეთიკა) ღირებულებების ჩამოყალიბება.

(ბ) სასწავლო თემები:

სკოლა და თემი  - თემა გულისხმობს სასკოლო გარემოსა და სამეზობლო თემის შესწავლას კულტურული მრავალფეროვნების/ეკონომიკური ურთიერთობების კონტექსტში; სკოლის სტრუქტურისა (მოსწავლეთა თვითმმართველობა) და მისიის (პოზიტიური სასწავლო გარემო) გაცნობას; სათემო და სასკოლო პრობლემების (მაგალითად, გარემოსდაცვითი, ბუნებრივი და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის, უთანასწორობის, არასრულწლოვანთა დანაშაულის, საგზაო უსაფრთხოების, ჩაგვრის/ბულინგის) მოგვარების გზების გაანალიზებას.

ჯანსაღი ცხოვრება - თემა გულისხმობს ჯანსაღი ცხოვრების წესის (ჯანსაღი კვება, ფიზიკური აქტივობები, ჰიგიენა, დასვენება) მენტალურ ჯანმრთელობასა და ეკონომიკაზე მისი ზეგავლენის („ჯანმრთელობის ეკონომიკა“) შესწავლას. ბავშვთა შრომის, ბავშვთა ქორწინებისა და ადიქციის (კიბერდამოკიდებულება, თამბაქოზე, ალკოჰოლზე, აზარტულ თამაშებზე, ნარკოტიკებზე დამოკიდებულება) უარყოფითი შედეგების გაანალიზებას.

სამოქალაქო საზოგადოება - თემა გულისხმობს სამოქალაქო საზოგადოების არსის და მნიშვნელობის, საინიციატივო ჯგუფების, საზოგადოებრივი (ადგილობრივი და საერთაშორისო) ორგანიზაციების შექმნის შესაძლებლობებისა და მექანიზმების შესწავლას; ტრადიციული და სოციალური მედიის არსის, სახეების, ფუნქციებისა და გამოწვევების (დეზინფორმაცია და ყალბი ახალი ამბები, სიძულვილის ენა, პერსონალური მონაცემების დაცვა, რეკლამა მედიაში) შესწავლას;

ადგილობრივი ხელისუფლება - თემა გულისხმობს: ადგილობრივი ხელისუფლების არსისა (სუბსიდიარობის პრინციპის) და სტრუქტურის შესწავლას; ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებთან მოქალაქის ურთიერთობის ფორმების გაანალიზებას; ადგილობრივი გადასახადებისა და ადგილობრივი ბიუჯეტის ურთიერთმიმართების განხილვას.

ცენტრალური ხელისუფლება - თემა გულისხმობს დემოკრატიული და არდემოკრატიული პოლიტიკური რეჟიმებისა და იდეოლოგიების, მმართველობის ფორმების, კონსტიტუციის როლისა და მნიშვნელობის შესწავლას; ცენტრალური ხელისუფლების შტოების უფლებამოსილებისა და ურთიერთმიმართების შესწავლას; ცენტრალური ხელისუფლების განხორციელებაში მოქალაქეთა მონაწილეობის ფორმების (მათ შორის ნაფიცი მსაჯულობა) და მნიშვნელობის გააზრებას.

სამოქალაქო უსაფრთხოება - თემა გულისხმობს იმ საფრთხეების (ანთროპოგენური, ტექნოგენური, სამხედრო, კიბერსაფრთხეები) გაანალიზებას, რომლებიც როგორც ცალკეულ ინდივიდს, ისე საზოგადოებას შეიძლება დაემუქროს; მათი თავიდან არიდების ან მათთან გამკლავების საშუალებების (ევაკუაციის გეგმა, პირველი სამედიცინო დახმარება, კიბერჰიგიენა) შესწავლას. თემა ხელს უწყობს მოსწავლის პატრიოტული სულისკვეთების, სახელმწიფოებრივი აზროვნებისა და მოქალაქეობრივი თვითშეგნების ამაღლებას, რომ მოსწავლეებს გამოუმუშავდეთ მტკიცე ნებისყოფა, განუვითარდეთ ექსტრემალურ სიტუაციებში შეუცდომლად და უსაფრთხოდ მოქმედების უნარი, შეეძლოთ ურთიერთდახმარება, საკუთარი და გვერდით მყოფის უსაფრთხოებაზე ზრუნვა სხვადასხვა სახის საგანგებო ვითარებაში.

სამშვიდობო პროცესები - თემა გულისხმობს საერთაშორისო საფრთხეებისა (მაგალითად, ტრეფიკინგი, ფუნდამენტალიზმი, ტერორიზმი, ექსტრემიზმი, რადიკალიზმი, ავტორიტარიზმი, ტოტალიტარიზმი, შეიარაღებული კონფლიქტი) და მიგრაციის თანამედროვე გამოწვევების (ლტოლვილობა, დევნილობა, თავშესაფრის მაძიებლები, ჰუმანიტარული სტატუსის მქონე პირები) შესწავლას; საერთაშორისო საფრთხეების თავიდან არიდების/შემცირების ალტერნატიულ გზებისა (მათ შორის ჰუმანიტარული სამართლის, როგორც პრევენციის საშუალების, საერთაშორისო სამშვიდობო მისიების) და სამშვიდობო პროცესებში მოქალაქეთა მონაწილეობის საშუალებების გაანალიზებას; საქართველოსა და საერთაშორისო ორგანიზაციების (მაგალითად, ევროკავშირი, ნატო, გაერო) როლისა და მნიშვნელობის გააზრებას სამშვიდობო პროცესებში.

ეკონომიკა - თემა გულისხმობს: ეკონომიკური სისტემების, ეკონომიკური ურთიერთობების განმსაზღვრელი ფაქტორების (კერძო საკუთრება, ბაზარი, ყიდვა, გაყიდვა, ფული, ალტერნატიული ღირებულება, ბანკი, კონკურენცია, ბიუჯეტი, დაზოგვა, დაზღვევა, ინვესტირება, ინოვაციები), მდგრადი ეკონომიკის კონცეფციის შესწავლას; ეკონომიკური უფლებების (მათ შორის, მომხმარებელთა და დასაქმებულთა უფლებამოვალეობების) გაანალიზებას; მეწარმეობის და სოციალური მეწარმეობის არსის განხილვას. ფინანსური ინსტიტუციების (ეროვნული ბანკი, კომერციული ბანკები) და მათთან ურიერთობის პრინციპების (მათ შორის ფინანსური თაღლითობების თავიდან არიდების გზების) შესწავლას; საერთაშორისო ეკონომიკურ პროცესებში საქართველოს მონაწილეობის მნიშვნელობის გაანალიზებას.

(გ) სამიზნე ცნებები:

საზოგადოება

დემოკრატია

მონაწილეობა

მდგრადი განვითარება

(დ) სწავლის შედეგი (რა მიზნებს უნდა მივაღწიოთ სწავლა-სწავლების პროცესში:

(1) საკუთარი პიროვნების განვითარების პროცესზე დაკვირვება (საკუთარი ინტერესებისა და შესაძლებლობების გაანალიზება), საკუთარი თავის აღქმა ამა თუ იმ საზოგადოებრივი ჯგუფის, ორგანიზაციის წევრად წარმატებული სოციალიზაციისა და თვითგამოხატვისთვის.

(2) ადამიანის უფლებების შესახებ მსჯელობა სამართლებრივი დოკუმენტების საფუძველზე, დემოკრატიის პრინციპების გააზრება სოციუმში სამართლიანად, ადეკვატურად და ეთიკურად მოქმედებისთვის.

(3) საზოგადოებისთვის აქტუალური სოციალურპოლიტიკური პრობლემების ანალიზი საზოგადოების წევრების, ქვეყნის მიმართ მზრუნველი დამოკიდებულების გამოსავლენად.

(4) სოციალური პასუხისმგებლობისა და მდგრადი განვითარების მიზნების ურთიერთმიმართებების ანალიზი ადგილობრივი და საერთაშორისო საზოგადოებისთვის აქტუალური საკითხების/ პრობლემების გასააზრებლად.

(ე) თითოეულ სწავლის შედეგს მიბმული აქვს შეფასების კრიტერიუმები, შესაბამისი სამიზნე ცნების/ცნებების კონტექსტში. ამასთან, განმარტებულია თუ რას გულისხმობს მოცემულ შემთხვევაში სამიზნე ცნების სიღრმისეული დამუშავება.

 

(1)   საკუთარი პიროვნების განვითარების პროცესზე დაკვირვება (საკუთარი ინტერესებისა და შესაძლებლობების გაანალიზება), საკუთარი თავის აღქმა ამა თუ იმ საზოგადოებრივი ჯგუფის, ორგანიზაციის წევრად წარმატებული სოციალიზაციისა და თვითგამოხატვისთვის.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  ადამიანის პიროვნული განვითარების/სოციალიზაციის პროცესი დაუკავშიროს სოციალიზაციის აგენტებს, (მაგ: ოჯახი, სკოლა, სამეგობრო, მედია, კლუბი, სხვადასხვა წრეები, რელიგიური ჯგუფი და სხვ.) ღირებულებებს;

Ø   სხვადასხვა საზოგადოებრივი ჯგუფის ერთმანეთთან შედარება არსებითი მახასიათებლების (ღირებულებები, ინტერესები, მასშტაბები, სტრუქტურა) მიხედვით;

Ø  მიზეზებისა და ფაქტორების ახსნა, რომლებიც განაპირობებს შიდაპიროვნულ, პიროვნებათაშორის და საზოგადოებრივ კონფლიქტებს / ხელს უწყობს ადამიანს საზოგადოების წევრებთან ჰარმონიული ურთიერთობების ჩამოყალიბებაში;

Ø  ადამიანის პიროვნული განვითარების / სოციალიზაციის პროცესის განხილვისას არგუმენტების მოყვანა საკუთარი მოსაზრებების დასასაბუთებლად;

Ø  ვარაუდის გამოთქმა / იდეების ჩამოყალიბება საზოგადოების / საზოგადოებრივი ურთიერთობების განვითარებასთან დაკავშირებით / საზოგადოების იდეალურ მოდელთან დაკავშირებით;

Ø  საკუთარი ინტერესების, მისწრაფების და შესაძლებლობების გათვალისწინებით პიროვნული, პროფესიული და კარიერული პერსპექტივების განჭვრეტა.

სამიზნე ცნება "საზოგადოება" - ადამიანი არის პიროვნება, საკუთარი მსოფლმხედველობითა (შეხედულებები, ღირებულებები) და მისწრაფებებით, რომელსაც აქვს განვითარების უფლება. სხვა ადამიანებთან/ საზოგადოებრივ ჯგუფებთან/ორგანიზაციებთან ურთიერთობა მას პიროვნულ განვითარებაში (ეროვნული იდენტობის ჩამოყალიბება, ემოციების მართვა, კომუნიკაცია, კონფლიქტების მოგვარება, თანამშრომლობა, ემპათია, თავდაჯერებულობა, ადექვატური-ობიექტური თვითშეფასება, თვითრეგულაცია, ასერტულობა, ეთიკის პრინციპებით ურთიერთობა) უწყობს ხელს. ამ ურთიერთობის შედეგად ადამიანი ხდება საზოგადოების ნაწილი, რომლის წევრებს აქვთ ერთიანობის განცდა („ჩვენ“), საერთო ინტერესი და საზრუნავი (კულტურული ღირებულებების დაცვა, ტრადიციების გათვალისწინება, ეროვნული თავდაცვა, კეთილდღეობა) ერთმანეთს უთანხმებენ ურთიერთობისა და ქცევის წესებს, საერთო მორალსა და ღირებულებებს. სამიზნე ცნების „საზოგადოება“ გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების საბაზო საფეხურის შედეგების მიღწევასა და სამიზნე ცნებების (ისტორიის სამიზნე ცნება „საზოგადოება“, გეოგრაფიისა − „მოსახლეობა“) უფრო სიღრმისეულად გასააზრებლად.

 

(2)    ადამიანის უფლებების შესახებ მსჯელობა სამართლებრივი დოკუმენტების საფუძველზე, დემოკრატიის პრინციპების გააზრება სოციუმში სამართლიანად, ადეკვატურად და ეთიკურად მოქმედებისთვის.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის პრინციპების დაკავშირება ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან;

Ø  ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის პრინციპების დაცვის/დარღვევის ფაქტების დაკავშირება სამართლებრივ დოკუმენტებში (მაგალითად, საქართველოს კონსტიტუციაში, ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციაში) გაწერილ ნორმებთან;

Ø  ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის პრინციპების დაცვასთან/დარღვევასთან დაკავშირებული ცხოვრებისეული ისტორიების დაჯგუფება;

Ø  საკუთარი, სხვა ადამიანების, ხელისუფლების, საერთაშორისო ორგანიზაციების გადაწყვეტილებების ახსნა სამართლებრივ დოკუმენტებსა (მაგალითად, საქართველოს კონსტიტუციაზე, ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციაზე) და დემოკრატიის პრინციპებზე დაფუძნებით;

Ø  სოციალურ-პოლიტიკური პროცესების მიზეზებისა/შედეგების და მნიშვნელობის ახსნა ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის პრინციპების გათვალისწინებით;

Ø  საკუთარი მოსაზრებების დასაბუთება ადამიანის უფლებების/ სამართლებრივი დოკუმენტების/ დემოკრატიის პრინციპების გათვალისწინებით;

Ø  ახალი იდეების გამოთქმა ადამიანის უფლებების/დემოკრატიის პრინციპების დაცვის მექანიზმებთან დაკავშირებით;

Ø  ადამიანის უფლებათა რეალიზების/ დემოკრატიის პრინციპების განხორციელებასთან დაკავშირებული ამბების/ისტორიების შექმნა;

სამიზნე ცნება "დემოკრატია" − ადამიანს აქვს უფლებები და თავისუფლებები (სამოქალაქო, პოლიტიკური, სოციალურეკონომიკური და კოლექტიური), რომელთა დაცვასაც საქართველოს კანონმდებლობა და საერთაშორისო შეთანხმებები (საქართველოს კონსტიტუცია, ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია, ბავშვის უფლებათა კონვენცია, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია და სხვა) უზრუნველყოფს. დემოკრატიულ სახელმწიფოში ადამიანის უფლებების დაცვა უმთავრესი ღირებულება და ხელისუფლების უზენაესი ამოცანაა. ხელისუფლების წყაროა ხალხი; მოქალაქეს აქვს როგორც უფლებები, ისე მოვალეობები. ხელისუფლება და მოქალაქეები დემოკრატიის პრინციპების (კანონის უზენაესობა, ხელისუფლების დანაწილება და კონტროლი, თანასწორობა, სამართლიანი არჩევნები, ტოლერანტობა, ხელისუფლების გამჭვირვალობა და ანგარიშვალდებულება, პლურალიზმი, ეკონომიკური თავისუფლება, მონაწილეობა, პასუხისმგებლობა, ინკლუზიურობა, არაძალადობრივი მეთოდებით მოქმედება ) დაცვით მოქმედებენ. სამიზნე ცნების „დემოკრატია“ გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების საბაზო საფეხურის შედეგების მიღწევასა და სამიზნე ცნებების (ისტორის სამიზნე ცნებები „ძალაუფლება“, „საზოგადოება“ და „წყარო“) უფრო სიღრმისეულად გასააზრებლად.

 

(3)    საზოგადოებისთვის აქტუალური სოციალურპოლიტიკური პრობლემების ანალიზი საზოგადოების წევრების, ქვეყნის მიმართ მზრუნველი დამოკიდებულების გამოსავლენად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  საზოგადოებრივი საჭიროებების/ პრობლემების დაკავშირება მოქალაქეების/სახელმწიფოს პასუხისმგებლობასთან;

Ø  სათანადო მონაწილეობის ფორმის შერჩევა საზოგადოებისთვის აქტუალური პრობლემის გადასაჭრელად;

Ø  მონაწილეობის ფორმების ერთმანეთთან შედარება ეფექტიანობის მიხედვით;

Ø  კონკრეტული საზოგადოებრივი/პოლიტიკური პრობლემის მოგვარებაში საკუთარი, საზოგადოებისა და სახელმწიფო ინტიტუციების ჩართულობის მნიშვნელობის დასაბუთება;

Ø  არმონაწილეობის/ფსევდომონაწილეობის შედეგების/რისკების განჭვრეტა.

სამიზნე ცნება "მონაწილეობა" − დემოკრატიულ სახელმწიფოში ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია, გავლენა მოახდინოს სოციალურ, ეკონომიკურ და პოლიტიკურ პროცესებზე. საზოგადოებრივი გარემოს გაუმჯობესება შესაძლებელია მონაწილეობით, პირადი ჩართულობით. აქტიური მოქალაქეები სხვადასხვა არაძალადობრივი ფორმით (მაგალითად, მოხალისეობა, ქველმოქმედება, არჩევნებში, რეფერენდუმში, პლებისციტში მონაწილეობა, მანიფესტაცია, ადვოკატირება, ლობირება, სოციალური მეწარმეობა, პეტიცია, გაფიცვა, ,,მოქალაქე ჟურნალისტობა“, დასახლების საერთო კრება, სამოქალაქო მრჩეველთა საბჭო, საზოგადოებრივი ორგანიზაციის წევრობა/შექმნა) მონაწილეობენ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში, სხვადასხვა ფორმით თანამშრომლობენ ერთმანეთთან, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებთან და ხელისუფლების სტრუქტურებთან. სამიზნე ცნების „მონაწილეობა“ გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების საბაზო საფეხურის შედეგების მიღწევასა და სამიზნე ცნებების (ისტორიის სამიზნე ცნებები „ძალაუფლება“, „ისტორიული მოვლენა/პროცესი“, „საზოგადოება“, გეოგრაფიისა − „მდგრადი განვითარება“) უფრო სიღრმისეულად გასააზრებლად.

 

(4)    სოციალური პასუხისმგებლობისა და მდგრადი განვითარების მიზნების ურთიერთმიმართებების ანალიზი ადგილობრივი და საერთაშორისო საზოგადოებისთვის აქტუალური საკითხების/ პრობლემების გასააზრებლად.

შეფასების კომპეტენციები - რა უნდა შეძლოს მოსწავლემ:

Ø  საკუთარი პასუხისმგებლობების დაკავშირება ლოკალურ პრობლემებთან და მდგრადი განვითარების გლობალურ მიზნებთან;

Ø  საკუთარი, სახელმწიფოს, საზოგადოების, ორგანიზაციების ქმედებების დაკავშირება მდგრადი განვითარების მიზნებთან;

Ø  მდგრადი განვითარების მიზნებთან დაკავშირებული პრობლემების მოგვარებაზე სხვადასხვა ქვეყნის/თემის მხრიდან გაწეული ძალისხმევის/მიდგომების ერთმანეთთან შედარება;

Ø  მდგრადი განვითარების მიზნებად გამოტანილი პრობლემების გამომწვევი მიზეზების ახსნა;

Ø  მდგრადი განვითარების მიზნების მისაღწევად დასახული ამოცანების მნიშვნელობის ახსნა;

Ø  საკუთარი მოსაზრების დასაბუთება გლობალური/ლოკალური პრობლემების გადაჭრის აუცილებლობასთან მიმართებით;

Ø  ლოკალური/გლობალური პრობლემების მოგვარებისთვის ახალი, ინოვაციური სტრატეგიების განხორციელების პერსპექტივის შეფასება;

Ø  მდგრადი განვითარების გლობალური მიზნების მიღწევის შემთხვევაში მომავალი მსოფლიოს/ლოკალური გარემოს სავარაუდო სურათის განჭვრეტა. 

სამიზნე ცნება "მდგრადი განვითარება" - მდგრადი განვითარების გლობალური მიზნები არის დოკუმენტი, რომლის შესრულების აუცილებლობაზე საერთაშორისო საზოგადოება შეთანხმდა. ეს დოკუმენტი ეხება ბუნების, ეკონომიკისა და საზოგადოების მდგრადობასა და კეთილდღეობას. რესურსების მოხმარებისას მნიშვნელოვანია საზოგადოების ინტერესებისა და მომავლის პერსპექტივის გათვალისწინება. ლოკალურ ქმედებებს (მაგალითად, ნარჩენების მართვა, პოლიეთილენის პარკზე უარის თქმა, რესურსების დაზოგვა და სხვ.) გლობალური შედეგები მოსდევს. სამიზნე ცნების „მდგრადი განვითარება“ გათავისება საფუძველს ქმნის მომიჯნავე საგნების საბაზო საფეხურის შედეგების მიღწევასა და სამიზნე ცნებების (ისტორიის სამიზნე ცნებები „დრო“, „სივრცე“, „ისტორიული მოვლენა/პროცესი“, გეოგრაფიისა − „მდგრადი განვითარება“) უფრო სიღრმისეულად გასააზრებლად.

მნიშვნელოვანია:

(ა) საზოგადოებრივი მეცნიერებების კათედრაზე გაერთიანებული ყველა საგნის მასწავლებელმა ერთად დაამუშაოს მოცემული საგნობრივი სტანდარტების სამუშაო ვერსიები, განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილონ ერთიანი ხედვების შემუშავებაზე, თუ როგორ შეუსაბამებენ არსებულ საგნობრივ სასწავლო გეგმებს განახლებულ სტანდარტებს.

(ბ) გამოიყენონ თითოეული მისაღწევი შედეგის კონტექსტში მოცემული შეფასების კომპეტენციები განახლებული განმავითარებელი და განმსაზღვრელი შეფასების რუბრიკების შექმნისთვის.

(გ) შექმნან არსებული საგნობრივი სტანდარტების სამუშო ვერსიების საპრეზენტაციო ვერსიები, მშობლებთან წარსადგენად რათა სამუშაო პროცესში მიიღონ ინფორმირებული მშობლების ჩართულობა.

 

ანა ანუშიძე

25. 02. 2025